Từ năm 2021, TP.HCM không còn HĐND cấp quận, phường

Nghị quyết về tổ chức chính quyền đô thị tại Thành phố Hồ Chí Minh, gồm 11 Điều, có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2021 và việc tổ chức chính quyền đô thị quy định tại nghị quyết này được thực hiện từ ngày 1/7/2021.

Nghị quyết quy định chính quyền đô thị tại TP. Hồ Chí Minh gồm: Chính quyền địa phương ở TP. Hồ Chí Minh có Hội đồng nhân dân và Uỷ ban nhân dân. Ở quận và phường không có Hội đồng nhân dân mà chỉ có Uỷ ban nhân dân. Còn việc tổ chức chính quyền địa phương ở các huyện, thành phố, xã, thị trấn của TP. Hồ Chí Minh được thực hiện theo quy định của Luật Tổ chức chính quyền địa phương.

Một trong những quy định được đông đảo cử tri và dư luận xã hội quan tâm là quy định về nhiệm vụ, quyền hạn của HĐND thành phố thuộc Thành phố Hồ Chí Minh.

Theo nghị quyết được Quốc hội thông qua, chính quyền địa phương ở TP.HCM gồm HĐND và UBND.

Nghị quyết quy định, Thường trực HĐND Thành phố gồm chủ tịch HĐND, 2 phó chủ tịch HĐND và các ủy viên là Trưởng ban của HĐND Thành phố. Chủ tịch HĐND Thành phố có thể là đại biểu HĐND hoạt động chuyên trách; Phó Chủ tịch HĐND Thành phố là đại biểu HĐND hoạt động chuyên trách.

Ban của HĐND Thành phố gồm trưởng ban, 2 phó trưởng ban và các ủy viên. Trưởng ban của HĐND Thành phố có thể là đại biểu HĐND hoạt động chuyên trách; phó trưởng ban của HĐND Thành phố là đại biểu HĐND hoạt động chuyên trách. Mỗi ban của HĐND Thành phố có 1 ủy viên hoạt động chuyên trách.

Nghị quyết vừa được Quốc hội thông qua quyết nghị ở quận và phường tại TP.HCM sẽ không có HĐND mà chỉ có UBND. Việc tổ chức chính quyền địa phương ở các huyện, thành phố, xã, thị trấn của TP.HCM được thực hiện theo quy định của Luật Tổ chức chính quyền địa phương (tức có cả HĐND và UBND).

Cơ cấu tổ chức của UBND quận gồm chủ tịch, không quá 3 phó chủ tịch, các cơ quan chuyên môn, cơ quan hành chính khác và đơn vị sự nghiệp công lập trực thuộc UBND quận. Còn UBND phường gồm Chủ tịch, không quá 2 Phó Chủ tịch và các công chức khác của UBND phường.

Nghị quyết cũng quy định: HĐND, UBND quận, phường nhiệm kỳ 2016 - 2021 kết thúc nhiệm vụ vào ngày 30/6/2021. Kể từ ngày 1/7/2021, UBND quận, UBND phường thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn theo quy định tại Nghị quyết này.

Trường hợp chưa bổ nhiệm được Chủ tịch, Phó Chủ tịch UBND quận, phường thì Chủ tịch, Phó Chủ tịch UBND quận, phường nhiệm kỳ 2016 - 2021 tiếp tục thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn theo quy định của Nghị quyết này cho đến khi Chủ tịch, Phó Chủ tịch UBND quận, phường mới được bổ nhiệm. Văn bản của chính quyền địa phương ở quận, phường được ban hành trước ngày 1/7/ 2021, nếu chưa được cơ quan có thẩm quyền thay thế hoặc bãi bỏ thì vẫn được áp dụng.

Một nội dung quan trọng khác trong nghị quyết là quy định về nhiệm vụ, quyền hạn của HĐND; UBND, Chủ tịch UBND thành phố thuộc TP.HCM.

Đây cũng là nội dung mà khi thảo luận tại Quốc hội, có ý kiến băn khoăn là không hợp lý vì trên thực tế chưa có đơn vị hành chính này; quy định như vậy sẽ không thống nhất với quy định tại Điều 1 của dự thảo Nghị quyết.

Báo cáo giải trình về vấn đề này, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho biết trên cơ sở quy định về “đơn vị hành chính tương đương” với quận, huyện, thị xã đã cụ thể hóa tên gọi của đơn vị này là “thành phố thuộc thành phố trực thuộc Trung ương”.

Mặc dù khi ban hành Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2015 chưa có thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương nào được thành lập, nhưng để tạo cơ sở pháp lý cho tổ chức chính quyền địa phương ở loại đơn vị hành chính này, Luật Tổ chức chính quyền địa phương đã quy định cụ thể cơ cấu tổ chức và nhiệm vụ, quyền hạn của HĐND, UBND Thành phố thuộc Thành phố trực thuộc Trung ương.

Hiện nay, đề án đề nghị thành lập thành phố Thủ Đức thuộc TP HCM đã được Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hộ xem xét, quyết định. Vì vậy, để tạo cơ sở pháp lý cho tổ chức và hoạt động của chính quyền thành phố Thủ Đức sau khi được thành lập thì việc dự thảo Nghị quyết này quy định nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền thành phố thuộc thành phố là cần thiết và phù hợp.

Uỷ ban Thường vụ Quốc hội cũng khẳng định quy định như vậy không mâu thuẫn với khoản 4 Điều 1 của dự thảo Nghị quyết vì tại Thành phố thuộc thành phố vẫn tổ chức cấp chính quyền địa phương gồm HĐND và UBND như Luật Tổ chức chính quyền địa phương, nhưng do ở các phường thuộc thành phố này không tổ chức HĐND nên trong Nghị quyết của Quốc hội phải bổ sung các nhiệm vụ, quyền hạn cho HĐND, UBND TP thuộc thành phố tương tự như đối với HĐND, UBND TP.HCM.

Đề án đề nghị thành lập TP Thủ Đức thuộc TP.HCM đã được Chính phủ trình Uỷ ban Thường vụ Quốc hội quyết định theo thẩm quyền. Theo dự kiến, Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ xem xét nội dung này tại phiên họp tháng 12/2020.

Nếu đủ điều kiện, tiêu chuẩn theo quy định thì sẽ ban hành nghị quyết thành lập TP Thủ Đức để bảo đảm có hiệu lực thi hành từ đầu năm 2021 nhằm tạo tính đồng bộ trong việc triển khai mô hình tổ chức chính quyền đô thị và kịp chuẩn bị cho công tác bầu cử HĐND nhiệm kỳ 2021-2026 trên địa bàn.