Vụ 160 ha đất Thủ Thiêm: Ông Lê Thanh Hải chỉ đạo những gì?

Tại kỳ họp thứ 42, Ủy ban Kiểm tra Trung ương đã kết luận, nguyên Bí thư Thành ủy HCM Lê Thanh Hải và hàng loạt cán bộ chủ chốt của Ban thường vụ Thành ủy TP HCM nhiệm kỳ 2010-2015, Ban cán sự đảng UBND TP HCM nhiệm kỳ 2011-2016, có sai phạm trong quá trình thực hiện dự án Khu đô thị mới Thủ Thiêm.

Cụ thể, Ủy ban Kiểm tra Trung ương, Ban Thường vụ Thành ủy và Ban cán sự đảng UBND TPHCM đã vi phạm nguyên tắc tập trung dân chủ và Quy chế làm việc, thiếu trách nhiệm, buông lỏng lãnh đạo, chỉ đạo, thiếu kiểm tra, giám sát, để xảy ra nhiều vi phạm, khuyết điểm nghiêm trọng trong quá trình thực hiện dự án đầu tư Khu đô thị mới Thủ Thiêm. Những tồn tại kể trên đã gây hậu quả rất nghiêm trọng, làm thiệt hại lớn tiền và tài sản của Nhà nước, ảnh hưởng xấu đến phát triển kinh tế - xã hội và đời sống của một bộ phận nhân dân TPHCM, gây bức xúc trong xã hội.

Kết luận của Ủy ban Kiểm tra Trung ương chỉ rõ, ông Lê Thanh Hải, nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, nguyên Bí thư Thành ủy TPHCM chịu trách nhiệm chính về những vi phạm, khuyết điểm của Ban Thường vụ Thành ủy và khẳng định những vi phạm trên đã ảnh hưởng xấu đến uy tín của cấp ủy, chính quyền Thành phố, gây bức xúc trong xã hội, đến mức phải xem xét kỷ luật.

Ông Lê Thanh Hải giữ chức Chủ tịch UBND TPHCM từ năm 2001 đến năm 2006. Sau khi được bầu làm Ủy viên Bộ Chính trị, ông Hải giữ chức Bí thư Thành ủy TP HCM trong suốt 10 năm, từ 2006 đến 2015.

Thời kỳ ông Hải làm lãnh đạo cũng là thời điểm TPHCM bắt đầu triển khai dự án Khu đô thị mới Thủ Thiêm, được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại quyết định 367 năm 1996. Cụ thể, Thủ tướng phê duyệt quy hoạch xây dựng KĐTM Thủ Thiêm quy mô 930 ha, gồm: Khu đô thị mới 770 ha và Khu tái định cư 160 ha nằm giáp ranh, thuộc địa bàn phường An Khánh, An Lợi Đông, Bình An, Bình Khánh và Thủ Thiêm (quận 2, TP HCM).

Ngày 22/2/2002, Phó Thủ tướng Nguyễn Công Tạn ký công văn hỏa tốc số 190/CP-NN cho phép UBND TP HCM thu hồi 160 ha tái định cư thuộc 5 phường trên. Công văn nhấn mạnh, việc triển khai phải phù hợp với Quyết định 367/TTg của Thủ tướng phê duyệt.

Ban Quản lý Đầu tư - xây dựng Khu đô thị mới Thủ Thiêm được giao sớm tổ chức bồi thường, giải phóng mặt bằng, xây dựng khu tái định cư và quản lý chặt chẽ khu đất trên chống lấn chiếm, mua bán trái pháp luật đang diễn ra tại đây; tiến hành thu hút đầu tư, nhằm xây dựng khu đô thị mới phù hợp với quy hoạch được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

Tuy nhiên, ngày 6/3/2002, UBND TPHCM có Công văn số 718/UB-ĐT giao Sở Địa chính-Nhà đất, Kiến trúc sư trưởng, UBND quận 2, TPHCM… xác định rõ địa điểm, diện tích và ranh giao đất của 930ha (bao gồm 770ha xây dựng Khu ĐTM Thủ Thiêm và 160ha xây dựng tái định cư).

Đáng chú ý, công văn của UBND TPHCM còn chỉ đạo rõ: "Nếu thiếu cho phép điều chỉnh diện tích đất các dự án trên địa bàn quận 2 để đảm bảo đủ diện tích theo phê duyệt của Chính phủ".

Ngày 22/3/2002, Văn phòng UBND TPHCM có văn bản số 77/TB-VP truyền đạt ý kiến của Chủ tịch UBND TPHCM Lê Thanh Hải về điều chỉnh diện tích khu trung tâm Thủ Thiêm. Cụ thể, ông Lê Thanh Hải giao Giám đốc Sở Địa chính - Nhà đất cắm mốc đủ 770 ha đất, theo giải pháp bổ sung diện tích Khu tái định cư Bình Khánh; rà soát lại quỹ đất trên địa bàn quận 2 đề xuất phạm vi giao đủ 160ha tái định cư. Để đảm bảo tái định cư cho người dân, ông Lê Thanh Hải tiếp tục chỉ đạo xác định diện tích đất phải đảm bảo đủ 160ha theo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ, không nhất thiết một địa điểm, có thể bố trí từ 3-4 địa điểm trên địa bàn quận 2.

Từ chỉ đạo của ông Lê Thanh Hải, một khu tái định cư 160 ha tập trung ở cạnh khu trung tâm ĐTM Thủ Thiêm mà Thủ tướng chính phủ đã phê duyệt, UBND TPHCM đã biến thành 6 địa điểm, đẩy người dân bị giải tỏa đi xa khi có những nơi cách trung tâm Khu ĐTM Thủ Thiêm gần 15 km như phường Thạnh Mỹ Lợi, phường Cát Lái.

Đáng chú ý, tại ba phường Bình Khánh, An Phú, An Khánh gần trung tâm ĐTM Thủ Thiêm, UBND TPHCM không giải quyết tái định cư bằng nền đất mà cho xây hàng loạt chung cư cao tầng với quy mô 12.500 căn hộ. Như vậy, 160 ha đất tiếp giáp khu trung tâm ĐTM Thủ Thiêm lẽ ra bố trí tái định cư cho người dân, UBND TP HCM giao cho các đại gia làm dự án thương mại.

Thông báo kết luận thanh tra số 1483 ngày 4/9/2018 của Thanh tra Chính phủ đã chỉ ra diện tích Khu đô thị mới Thủ Thiêm đã giảm 26,3ha (bao gồm 3ha mặt nước) so với quy hoạch được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Cụ thể, TPHCM đã giao 23,3ha đất ở phường Bình An cho 5 doanh nghiệp làm dự án kinh doanh nhà ở, khu vui chơi, giải trí, thương mại trước khi Thủ tướng Chính phủ phê duyệt quy hoạch và bổ sung vào trong ranh quy hoạch khoảng 4,3ha thuộc một phần khu phố 1, phường Bình An.

Thanh tra Chính phủ chỉ rõ việc điều chỉnh diện tích và ranh giới không đúng thẩm quyền, nhất là việc tăng 4,3ha không đúng quy hoạch được được Thủ tướng phê duyệt.

Tổng diện tích đất đã được UBND TPHCM quy hoạch, bố trí tái định cư phục vụ cho Khu đô thị mới Thủ Thiêm đúng theo quy hoạch Thủ tướng phê duyệt thuộc 5 phường là 46,1ha, còn thiếu 113,9ha chưa được quy hoạch, bố trí tái định cư nhưng không báo cáo Thủ tướng Chính phủ.

Trong khi đó, với 160ha đất tái định cư, UBND TP HCM đã giao đất cho 51 dự án để đầu tư xây dựng nhà ở, văn phòng, khu vui chơi, giải trí, công trình công cộng... với tổng diện tích khoảng 144,6ha. Trong đó, thành phố tạm giao đất cho 6 dự án với 27,7ha và quyết định giao chính thức cho 45 dự án với 116,9ha. Chủ trương này của thành phố còn có nhiều vi phạm như: giao đất không qua đấu giá, giao đất không đúng với giấy phép kinh doanh; không đúng thẩm quyền; không có quy hoạch chi tiết 1/2000 được duyệt; chưa ký hợp đồng thuê đất vẫn cho phép sử dụng. Chưa kể, các dự án này khi triển khai đã lấn sông, xây dựng công trình sai quy hoạch, vượt số tầng, tính toán tiền sử dụng đất sai...

Về quy hoạch Khu ĐTM Thủ Thiêm, tháng 12/2005, Phó chủ tịch UBND TP HCM Nguyễn Văn Đua ký quyết định 6565 phê duyệt điều chỉnh quy hoạch chung KĐTM Thủ Thiêm tỷ lệ 1/5.000 với các nội dung: diện tích quy mô khu trung tâm là 737 ha, trong đó KĐTM là 657 ha, Khu đô thị chỉnh trang là 80 ha, tổng số dân định cư là 130.000 người... Tại Điều 2 của quyết định có nội dung "thay thế Quyết định 367 ngày 4/6/1996 của Thủ tướng".

Theo đó, quyết định 6565 đã làm phát sinh thêm Khu đô thị chỉnh trang, mà thực tế 80 ha đất (thuộc 160 ha đất tái định cư) đã được thành phố giao cho doanh nghiệp làm dự án. Từ quyết định này, trung tâm KĐTM mới Thủ Thiêm được chia làm 5 khu vực chính, gồm: Khu lõi trung tâm hành chính, Khu đa chức năng Đại lộ Đông Tây, Khu dân cư phía Bắc, Khu dân cư phía Đông và Khu lâm viên sinh thái phía Nam.

Thanh tra Chính phủ cho rằng, các sai phạm của TP HCM đã phá vỡ quy hoạch KĐTM Thủ Thiêm được Thủ tướng phê duyệt; thể hiện sự buông lỏng quản lý, sử dụng đất. Đây là nguyên nhân khiến cuộc sống nhiều người dân bị ảnh hưởng, khiếu nại kéo dài, việc xây dựng KĐTM Thủ Thiêm bị đình trệ.