Xét xử ông Lê Thanh Thản: Số phận những căn hộ chung cư ra sao?

Sáng 10/8, TAND TP Hà Nội mở phiên tòa hình sự sơ thẩm xét xử bị cáo Lê Thanh Thản, Chủ tịch Tập đoàn Mường Thanh do có hành vi lừa dối khách hàng trong vụ bán tòa nhà chung cư CT6 Kiến Hưng (quận Hà Đông, Hà Nội), thu lời bất hợp pháp số tiền hơn 480 tỷ đồng.

Cùng hầu tòa còn có 6 bị cáo khác bị truy tố về tội “Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng” gồm: Đỗ Văn Hưng, cựu Chủ tịch UBND phường Kiến Hưng, Nguyễn Duy Uyển, Bùi Văn Bằng cùng là cựu Phó Chủ tịch UBND phường Kiến Hưng; Nguyễn Văn Năm, cựu Chánh Thanh tra xây dựng quận Hà Đông, Vương Đăng Quân, cựu Phó Chánh Thanh tra xây dựng quận Hà Đông và Mai Quang Bài, cựu cán bộ Thanh tra xây dựng quận Hà Đông.

Thẩm phán Lưu Ngọc Cảnh làm chủ tọa phiên tòa. Hai kiểm sát viên Viện KSND TP Hà Nội thực hành quyền công tố và giám sát hoạt động xét xử tại phiên tòa.

Theo cáo trạng, Công ty Bemes được UBND TP Hà Nội cho phép chuyển mục đích sử dụng đất, nhưng ông Lê Thanh Thản với cương vị là Chủ tịch kiêm Tổng giám đốc Bemes đã chỉ đạo thi công vi phạm nghiêm trọng quy hoạch xây dựng. Ông Thản tự ý chuyển đổi mục đích sử dụng đất, xây dựng sai phạm nghiêm trọng quy hoạch được cấp có thẩm quyền phê duyệt.

Ông Thản cũng đã chỉ đạo tăng diện tích xây dựng, tăng chiều cao công trình, thay đổi công năng sử dụng với khối nhà cao tầng. Ngoài ra, Công ty Bemes còn xây dựng tăng căn hộ và xây thêm một tòa CT6C không nằm trong quy hoạch được duyệt. Với khu nhà thấp tầng, Công ty Bemes tăng diện tích đất được xây dựng và số căn thấp tầng, vi phạm chỉ giới đường đỏ.

Ông Lê Thanh Thản bị cáo buộc từ tháng 3/2011 đã chỉ đạo cấp dưới quảng cáo thông tin gian dối về tính pháp lý của dự án để bán các căn hộ xây dựng trái pháp luật. Ông Thản quảng cáo dự án đã được phê duyệt, thiết kế căn hộ và công trình tuân thủ các quy định về xây dựng, giá bán căn hộ đã bao gồm giá trị quyền sử dụng đất... Nhiều khách hàng tin tưởng nên đã ký hợp đồng mua bán nhà với Công ty Bemes.

Tại các hợp đồng của dự án, ông Thản với vai trò Tổng giám đốc đã trực tiếp ký với khách hàng, cam kết các điều khoản với mục đích để họ tin tưởng nộp tiền mua căn hộ theo tiến độ thi công. Việc kinh doanh, ấn định giá bán căn hộ tại dự án đều do ông Thản quyết định.

Cáo trạng nêu rõ, ông Thản đã bán 488 căn hộ khi không được công nhận quyền sử dụng đất và qua đây thu lời bất chính số tiền hơn 480 tỷ đồng.

Để xảy ra sai phạm nghiêm trọng nêu trên, cơ quan tố tụng cho rằng có sự thiếu trách nhiệm của nhóm cựu cán bộ phường Kiến Hưng và thanh tra xây dựng quận Hà Đông. Quá trình xây dựng dự án CT6 Kiến Hưng xây dựng, nhóm này không thanh tra, kiểm tra để ngăn chặn.

Đáng chú ý, trước khi phiên tòa diễn ra, ông Nguyễn Trọng Tuệ (SN 1975, ở chung cư CT6C Kiến Hưng, Hà Đông) và một số cư dân ở cùng khu chung cư đã có đơn kiến nghị gửi các cơ quan chức năng.

Theo nội dung đơn, năm 2012, khi biết tin bị cáo Lê Thanh Thản quảng cáo về dự án chung cư CT6 Kiến Hưng giá rẻ, phục vụ được phần đông người lao động có thu nhập không cao, nhiều người sử dụng tiền tích cóp và cố gắng vay mượn ngân hàng, người thân để có thể mua được căn hộ chung cư.

Sau khi hoàn tất thủ tục mua bán căn hộ, các cư dân đã nhiều lần ý kiến bằng văn bản đề nghị bị cáo Lê Thanh Thản và Công ty Bemes nhanh chóng hoàn thiện các thủ tục pháp lý để cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và các tài sản khác gắn liền với đất để đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của cư dân.

Cư dân cũng có văn bản khiếu nại và đề nghị giải quyết sự việc gửi đến UBND quận Hà Đông, Thanh tra xây dựng quận Hà Đông, Sở Xây dựng Hà Nội và các cơ quan nhà nước có thẩm quyền giải quyết, nhưng không nhận được phản hồi.

Theo các cư dân chung cư CT6C Kiến Hưng, nếu yêu cầu được cấp sổ đỏ của họ mà bị tách ra để giải quyết trong một vụ án dân sự khác thì họ rất thiệt thòi. Bởi khi đó, các cư dân sẽ phải tiếp tục việc kiện tụng pháp lý vất vả, tốn nhiều thời gian, công sức và tiền bạc, mà chưa thể biết được đến thời điểm nào quyền lợi hợp pháp, chính đáng của các hộ dân mới được đảm bảo.

Các cư dân mong muốn được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và các tài sản khác gắn liền trên đất cho các căn hộ của Tòa chung cư CT6C Kiến Hưng. Trường hợp, các căn hộ của Tòa chung cư CT6C Kiến Hưng không được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và các tài sản khác gắn liền trên đất, các cư dân yêu cầu ông Lê Thanh Thản và chủ đầu tư phải liên đới chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại thật thỏa đáng cho các bị hại để khắc phục hậu quả đã gây ra.

Theo các cư dân, nếu gần 500 hộ dân cư buộc phải trả lại căn hộ đã sinh sống ổn định suốt hơn 11 năm qua mà chỉ được bị cáo Lê Thanh Thản trả lại số tiền theo hợp đồng mua bán căn hộ thì đây là thiệt hại rất lớn cho họ. Bởi, với số tiền theo hợp đồng mua bán căn hộ, ở thời điểm hiện tại, các cư dân không thể mua được một căn hộ tương đương ở cùng khu vực quận Hà Đông.

Trả lời báo chí về những nguyện vọng này của các cư dân, ông Lê Thanh Thản cho biết, việc các hộ dân CT6 nói chung và CT6C nói riêng đòi bồi thường đã diễn ra từ lâu. Theo ông Thản, chủ đầu tư sẽ bồi thường bằng tiền cũng được, việc này không có vấn đề gì. 

Luật sư Nguyễn Văn Hưng, Giám đốc Công ty luật Phúc Khánh Hưng, bảo vệ quyền lợi cho các hộ dân tại chung cư CT6C Kiến Hưng khi trao đổi với báo chí cho biết, suốt 10 năm qua, các cư dân đã phải rất vất vả đi khởi kiện ở nhiều nơi, kiến nghị ở nhiều cơ quan nhưng quyền lợi chưa được bảo vệ một cách đầy đủ. Họ trông chờ vào phiên tòa này sẽ giải quyết dứt điểm trách nhiệm của ông Thản cũng như quyền lợi người dân.

Theo luật sư Hưng, tại phiên tòa này, người dân cũng có yêu cầu, trường hợp nếu nguyện vọng cấp “sổ đỏ” không thể thực hiện được, họ mong muốn phải được bồi thường giá trị tương đương một căn hộ tại thời điểm hiện nay để họ yên tâm, ổn định cuộc sống. Nếu phía ông Thản đưa ra phương án sẽ hoàn trả tiền theo hợp đồng mua nhà, rõ ràng câu chuyện không đáp ứng được nguyện vọng, cũng như thực tế hiện nay để mua một căn hộ.

Tiến sĩ, luật sư Đặng Văn Cường – Đoàn Luật sư TP Hà Nội cho rằng, trong vụ án này, có thể tòa án sẽ giải quyết cả vấn đề dân sự là xem xét tính hợp pháp của các hợp đồng mua bán nhà mà công ty của ông Thản có hiệu lực pháp luật hay không?

Trường hợp kết quả giải quyết vụ án cho thấy, các căn hộ này vi phạm quy hoạch chi tiết, không được phép xây dựng, chưa đủ điều kiện để tham gia giao dịch về nhà ở, có yếu tố lừa dối khách hàng do bên bán nhà đưa ra thông tin sai sự thật khiến khách hàng nhầm lẫn mới ký kết hợp đồng mua bán nhà ở, tòa án có thể tuyên bố các hợp đồng mua bán nhà ở này bị vô hiệu theo quy định của pháp luật. Giải quyết hậu quả của hợp đồng vô hiệu là các bên nhận của nhau thứ gì phải trả, bên nào có lỗi, gây thiệt hại phải bồi thường.

Khi tòa án tuyên bố hợp đồng vô hiệu, bên mua nhà có quyền yêu cầu đòi doanh nghiệp này phải trả lại toàn bộ số tiền đã nộp, nếu giá trị căn hộ tăng lên so với thời điểm mua, đây là thiệt hại của khách hàng. Khách hàng có quyền yêu cầu doanh nghiệp này phải bồi thường thiệt hại theo quy định của pháp luật khi giao dịch dân sự vô hiệu. Bởi vậy, số tiền mà doanh nghiệp này nhận được do đưa ra thông tin sai sự thật là tiền thu lợi bất chính, doanh nghiệp không được phép sở hữu.

Trường hợp tòa án tuyên bố giao dịch vô hiệu, doanh nghiệp có nghĩa vụ trả lại tiền cho người bị hại. Trường hợp hoàn trả theo nghĩa vụ dân sự, các chi phí hợp lý, hợp pháp sẽ không được tính, bên bán căn hộ sẽ phải trả lại toàn bộ số tiền đã nhận và còn phải bồi thường thiệt hại nếu như giá trị căn hộ đã tăng lên theo giá cả thị trường.

Luật sư Cường cũng cho rằng, việc cấp giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở chỉ có thể được thực hiện nếu như tòa nhà đó, căn hộ đó phù hợp với quy hoạch, hoặc có thể điều chỉnh quy hoạch và đặc biệt là phải đảm bảo yếu tố an toàn, hợp lý về kết cấu hạ tầng kỹ thuật, đảm bảo an toàn về phòng cháy chữa cháy, đảm bảo các yếu tố về an sinh xã hội. Tuy nhiên, vụ việc ra tòa để giải quyết bị cáo Lê Thanh Thản về tội “Lừa dối khách hàng” nên cơ hội để được hợp thức hóa, cấp giấy chứng nhận quyền sở hữu căn hộ là rất khó khăn.