Không dùng một trái cây tươi nào, chỉ cần 2 - 3 lọ nước màu (được cho là sirô, nước ép hay sinh tố trái cây) trộn với 2/3 ly đá bào, đổ vào máy nghiền khoảng 1 - 2 phút là có liền một ly kem tỏa ngát mùi thơm trái cây. Tuy nhiên, các chuyên gia cảnh báo, việc lạm dụng nước, màu, hương liệu có thể gây hại sức khoẻ.
Hương liệu sirô trái cây + đá xay = kem trái cây
Tiết trời mới vào đầu mùa khô đã nắng nóng gay gắt, một trong những loại nước giải khát hút hàng nhất đó là nước trái cây, kem trái cây, sinh tố trái cây. Tại rạp chiếu phim CGV (TP HCM), quầy nước giải khát H.L chật kín khách, pano giới thiệu sản phẩm rất hấp dẫn với các loại kem, trà như socola, trà jelly, chanh dây nha đam, mãng cầu nha đam hay ổi đào nha đam đủ màu hồng, xanh, đồng giá 55.000đ/ly. Nhân viên đứng hàng luôn chân luôn tay pha chế thức uống cho khách.
Công thức pha chế kem ổi đào: 2/3 ly đá pha thêm vài muỗng dịch lỏng màu hồng, lơ xanh, đổ vào máy nghiền đá. Chỉ trong 1 - 2 phút, đá được nghiền nát vụn, thứ dịch lỏng được cho là nước ép ổi đào quện vào đá xay đặc sánh có ngọn như ly kem, hấp dẫn. Nhân viên pha chế cho biết, kem ổi đào là dùng nước ép ổi, xay với đá. Khi được hỏi, dùng nước ép trái cây như ổi, đào, dưa mà không thấy trái cây chỉ thấy nước màu. Nhân viên giải thích đó là nước ép do công ty đóng bình chuyển tới, nhân viên pha chế chỉ việc pha thành ly bán cho khách!
Phóng viên đã đi thực tế thị trường bán nguyên liệu nước giải khát chợ đầu mối Bình Tây, TP HCM. Tại khu chợ bán thực phẩm, hóa chất, các loại chai lọ đủ màu sắc xanh đỏ, tím, vàng, từ hàng Việt Nam sản xuất cho tới hàng nhập khẩu từ Thái Lan. Chai sirô trái cây giá chỉ 10.000 - 20.000đ/chai, cao nhất là 85.000đ/chai đủ màu, vị như dâu, xoài, cam, quất, nho, đào, dưa lưới...
Người bán hàng tên Nam giới thiệu, chỉ dẫn cách pha chế rất nhiệt tình: “Sirô, sinh tố, hay nước ép đều có thể pha chế đa năng thành các loại thức uống theo nhu cầu khách hàng, có thể làm cooktai, sinh tố, dạng kem đều được. Công thức, cách pha chế cũng tùy vào sự sáng tạo của chủ hàng. Bỏ vốn một chai sinh tố đậm đặc có 80.000đ/lít mà pha trung bình cũng phải được hơn chục ly, muốn thêm phụ gia thì thì thêm, xay với đá thì bán 25.000 - 30.000đ/ly, làm soda thì chỉ hơn 10.000đ/ly là quá lời rồi”.
 |
| Ma trận nước màu, sinh tố trái cây đóng chai tại chợ Bình Tây, TP HCM. |
Không có lợi cho sức khoẻ
TS Phan Thế Đồng, nguyên Trưởng khoa Khoa Công nghệ Thực phẩm, trường Đại học Nông lâm TP HCM cho rằng, nguyên liệu pha chế nước giải khát kiểu nhân tạo như trên thường có sẵn hương liệu, đường hóa học, màu và phụ gia tạo bọt kem, khi xay tạo bọt, tạo xốp, có loại được phép dùng trong thực phẩm. Tuy nhiên, dù phụ gia hóa chất có sạch sẽ thì cũng chẳng lợi gì cho sức khoẻ.
Với các loại nguyên liệu pha chế quá rẻ tiền, trôi nổi không đảm bảo an toàn về màu, đường hóa học dùng loại đường nào, rồi hương liệu phụ gia không rõ nguồn gốc... ảnh hưởng sức khoẻ người dùng là khó tránh khỏi. Tác hại của các hóa chất tạo màu, hương liệu thường không phát bệnh liền mà chúng tồn dư trong cơ thể hàng chục năm trời mới phát bệnh, lúc đó người bệnh cũng không biết nguyên nhân gây bệnh. Nếu đồ uống không đảm bảo vệ sinh nơi pha chế, nhiễm vi sinh vật thì gây đau bụng, tiêu chảy, nặng hơn gây nôn ói choáng váng...
TS Phan Thế Đồng khuyến cáo, nếu nói là thức uống dạng kem, sinh tố, trà có dùng nước ép trái cây thì người mua phải thấy rõ có trái cây bày trên quầy hàng, chủ hàng trực tiếp ép nước pha chế tại chỗ mới đáng tin dùng. Với nước ép trái cây công nghiệp gần như mất hết chất dinh dưỡng của quả, nếu còn thì đòi hỏi công nghệ xay, ép, lọc lấy nước cốt rất tốn kém, phải thực hiện quy mô công nghiệp, dù thế nào thì nước quả sau chế biến ít nhiều đều bị mất chất, chưa kể đóng chai phải cần một lượng hóa chất phụ gia bảo quản. Tốt nhất vẫn là dùng nước trái cây từ tự nhiên. Các gia đình đều có thể tự pha chế ly nước ép, sinh tố trái cây tại nhà, tươi ngon.
Những hãng công nghiệp chế biến thực phẩm từ trái cây cung cấp cho đơn vị tiêu thụ lớn đều phải có nhãn mác, nguồn gốc, phiếu kiểm định chất lượng sản phẩm. Đối với hàng trôi nổi vỉa hè không thể đảm bảo là hàng chính hãng. Trong mùa nắng nóng dễ phát sinh nhiều bệnh đường tiêu hóa, vì vậy, tốt nhất người dân nên ăn uống hợp vệ sinh, đừng lạm dụng các thực phẩm màu nhân tạo không rõ nguồn gốc.
TS Phan Thế Đồng
Hương Nguyên