Đó là Chảo Vần Phú, người được mệnh danh là thủ lĩnh Tả Phìn dù Phú mới học hết cấp I, không có trình độ văn hóa, quản lý như nhiều người được đào tạo chuyên nghiệp.
Thấy người ta làm mình cũng làm
Nằm cách QL 4D chừng 10km, xã Tả Phìn là nơi được nhiều du khách trong và ngoài nước tìm đến không chỉ bởi nơi này có nhiều ruộng bậc thang uốn lượn vòng quanh những dãy núi trùng trùng, điệp điệp như sợi chỉ xanh khổng lồ, mà còn giữ được những nét văn hóa bản nguyên khiến du khách không khỏi tò mò, thú vị... trong đó có tục tắm nước thuốc của người Dao.
Nắm bắt được điểm mạnh của cao nguyên Tả Phìn, Chảo Vần Phú đã không ngần ngại đầu tư hẳn một hệ thống nhà tắm rộng rãi, thoải mái để phục vụ du khách. Việc này đã làm nhiều người "choáng", trong số đó, không ít người đã phản đối, nhưng Phú vẫn kiên quyết thực hiện bằng được mơ ước đưa gia đình, bà con thoát cảnh đói nghèo nhờ phát triển dịch vụ tắm nước lá thuốc mà cha ông bao đời để lại.
Men theo con đường nhỏ xuyên qua xã Tả Phìn, chúng tôi tìm đến nhà của Chảo Vần Phú, anh thanh niên bản địa với nước da ngăm đen, dáng người vạm vỡ đang hìu hục tung những mẻ thuốc ra sân hong khô để khịp nấu nước phục vụ khách. Phú bảo: "Năm 2007 em thấy mấy gia đình người Kinh ở gần UBND xã làm dịch vụ tắm lá thuốc của người Dao kiếm ra tiền nên cũng nảy sinh ý định làm theo, lúc đó, trong xã mới chỉ xuất hiện những hộ kinh doanh nhỏ lẻ, chưa có qui mô, bài bản... nên muốn thành lập HTX tắm lá thuốc, mình lại là người Dao, nên những bài thuốc tắm em biết rất rõ...".
 |
| Chảo Vần Phú phơi các vị thuốc tắm của người Dao. |
Thế rồi ý tưởng thành lập HTX dịch vụ tắm lá thuốc lập tức được triển khai, đầu tiên, Phú gọi anh em, họ hàng và một số bà con dân tộc Dao trong xã đến nhà họp, bàn cách kiếm tiền nhờ bài thuốc gia truyền mà tổ tiên người Dao để lại. Sau buổi họp đó, Phú đã nhanh chóng mua vật liệu về xây dựng nhà xưởng, đắp lò nấu nước cỡ lớn... nhưng thật không may là việc này bị chính quyền xã ngăn cản.
"Khi em mới bắt đầu xây dựng nhà cửa, ban kiểm tra của xã đến bảo phá đi, nhưng em không chịu,. Em lên huyện xin giấy phép kinh doanh, các anh, chị trên đó ủng hộ nhiệt tình lắm, em đem giấy phép đó về trình xã lúc đó họ mới chịu để em làm", Phú cho biết.
Khi xây xong nhà xưởng, Phú phân công việc cho mỗi gia đình, ví như người thì chuyên lên núi hái thuốc, người thì chuyên phơi khô, những người sức khỏe yếu thì ở nhà nấu nước thuốc phục vụ khách... ai biết công việc của người nấy tạo nên nền nếp làm việc rất chuyên nghiệp, còn riêng Phú thì chịu trách nhiệm cao nhất là mở rộng thị trường, kêu gọi khách đến với HTX ngày càng nhiều hơn.
 |
| Lá thuốc người Dao rất dễ kiếm vì chúng mọc khắp nơi, tại các dãy núi của xã Tả Phìn. |
Chủ nhiệm mới học hết lớp 5
Trong ngôi nhà rộng thênh thang, chúng tôi nghe Phú say sưa nói về những ý tưởng táo bạo đã và sẽ thực hiện khiến người nghe không thể tin là anh thanh niên xóm núi này vừa mới học hết lớp 5. Phú bảo: "Năm 2007, khi mở HTX, em thấy trước đó đã có mấy hộ người Kinh có dịch vụ này, nhưng họ chỉ làm ăn rất manh mún, không đem lại lợi ích cho nhiều người, nhìn thấy cách làm của họ em nghĩ mình có thể làm tốt hơn bằng cách thiết lập một hệ thống dịch vụ tắm lá thuốc với sự tham gia của tất cả mọi người dân, khi lợi ích của người dân được đảm bảo thì họ sẽ say mê công việc, mình bảo thì họ sẽ nghe".
Đúng như tính toán của Chảo Vần Phú, từ khi triển khai thực hiện, khách du lịch tìm đến ngày một đông, nhiều người dân trong HTX có thêm khoản thu nhập mà lại không phải vất vả như trồng ngô, sắn... từ đó càng có nhiều gia đình xin gia nhập HTX do Phú thành lập.
 |
| Một lò nấu nước tắm tại HTX do Phú thành lập đủ dùng cho gần 100 người/ngày. |
Phú tiết lộ: "Hiện tại em thấy việc kinh doanh dịch vụ tắm lá thuốc vẫn chưa hình thành được một hệ thống bài bản, theo ý muốn... sắp tới, em định mở rộng nhà xưởng, tăng cường dịch vụ nhà nghỉ, ăn uống để khách du lịch lưu lại Tả Phìn nhiều hơn. Ngoài ra, em đã sản xuất được nước tắm lá thuốc đóng chai bán đi Hà Nội, Lào Cai và một số tỉnh lân cận. Lợi nhuận của việc này thậm chí còn cao hơn cả dịch vụ tắm lá thuốc tại địa phương, chỉ mỗi tội là vất vả vì phải nghĩ cách phân phối sản phẩm xuống miền xuôi. Không những thế, em đã nghĩ cách chế xuất tinh dầu lá thuốc của người Dao dùng để giải cảm, trị đau khớp...".
Nói rồi, Phú chạy vào nhà lấy ra những lọ dầu lá thuốc đầu tiên vừa chế xuất được khoe với chúng tôi rồi thả hồn vào những dự định tương lai: "Em ước mơ một ngày sản phẩm này sẽ được bán rộng rãi khắp các thị trường từ miền xuôi đến miền ngược, lúc đó bà con dân tộc Dao ở Tả Phìn sẽ có thêm công việc và thu nhập, không phải vất vả như làm nương, rẫy nữa".
"Hiện tại, mỗi ngày HTX của em đón khoảng 50 - 60 lượt khách du lịch trong và ngoài nước đến tắm lá thuốc, lúc cao điểm có thể lên tới 250 - 300 người. Với lượng khách ngày càng đông và ổn định như vậy, mỗi năm HTX thu về trên 1 tỷ đồng, đây là số thu nhập mà trước đây người dân có nằm mơ cũng không dám nghĩ đến...". Chảo Vần Phú
Quách Dương