Mùa hè là thời điểm các loại rau dại đua nhau mọc xanh non mơn mởn ở góc vườn, bờ sông, và các bãi đất trống như rau dền cơm, rau sam, rau diệu, tầm bóp... Trong số này, rau dền cơm khá phổ biến, chúng mọc lẫn trong các luống rau cải, ruộng ngô khoai, trước đây chỉ cần ra vườn một lúc là hái được đầy rổ.
"Mình vẫn nhớ như in cái mùi vị của rau dền cơm luộc hoặc nấu canh. Nước canh có màu hồng nhạt, ngọt mát. Giống dền cơm này lạ lắm, chẳng hiểu hạt của chúng lẫn lộn, chơi trốn tìm ở đâu trong đất mà hễ trời đổ mưa một trận, chỉ vài ba hôm sau đã mọc dày chi chít.
Rau dền cơm như "cỏ dại" mọc xen vào các luống ngô, khoai
Cây rau dền cơm nhỏ, thân chỉ nhỉnh hơn que tăm, mềm mại dễ hái chứ không mọc gai tua tủa như rau dền gai, cũng không to như giống rau dền dân trồng", chị Lan Anh (quê ở TP.Vinh, Nghệ An) nhớ lại.
Theo chị Lan Anh, rau dền cơm tự mọc, tự lớn, nhưng ăn rất ngon vì mềm, ngọt. Rau dền cơm nấu canh cua, nấu với tôm hay chỉ đơn giản là luộc, xào tỏi đều hợp vô cùng.
Cũng quê ở miền Trung, anh Thành (hiện đang ở Thanh Xuân, Hà Nội) chia sẻ: "Những lần về quê, tôi đều ra sau vườn để nhổ rau dền cơm vào chấm với mắm tỏi ớt băm nhuyễn, hoặc chấm tương, xì dầu. Cây rau dền cơm non mơn mởn, thân bé và mềm nên chỉ cần rửa sạch rồi cho vào nồi nước đang sôi một chút là phải vớt ra. Cầu kỳ hơn thì nấu với tôm khô, thịt xay, nước canh ngọt lịm, thanh mát.
Cây rau dền cơm nấu canh thịt hay tôm cua đều ngọt lịm, thanh mát, là ký ức tuổi thơ của biết bao người lớn lên tại các miền quê nghèo
Hồi trước rau dền cơm là loài "cỏ dại" mọc lẫn lộn trong các vồng khoai, đám đậu phộng. Khi làm cỏ đậu, các bà các mẹ nhổ mang về nhà chế biến món ăn. Gắp một đũa rau dền cơm nấu canh tôm đưa vào miệng, cảm nhận vị mềm, bùi, ngọt của loại rau dân dã này rồi "húp" chén nước canh ngọt mát giúp "giải nhiệt" trong những ngày hè oi nóng".
Rau dền cơm giàu chất dinh dưỡng, có chứa các chất bao gồm protein, chất xơ và các loại khoáng chất quan trọng khác như: magiê, phốt pho, mangan và sắt. Theo Đông y, dền cơm còn là một loại rau quý vì nhiều dược tính, có tác dụng thanh nhiệt, trị táo bón, đau họng, đau mắt đỏ, chảy máu cam...
Rau dền cơm nấu thành nhiều món ngon
Tình cờ mua được một mớ rau dền cơm tại chợ ở Hà Đông, Hà Nội, chị Ngọc cho biết: "Hôm đó mình đi chợ sớm, thấy có chị bán 5 mớ rau dền cơm cùng với một số loại rau khác. Mình vội mua 2 mớ về để ăn vì chục năm lên thành phố chưa ăn lại thứ rau dại này. Chị bán hàng nói rau dền cơm giờ hiếm lắm, không mua nhanh thì tí nữa chả còn cọng nào. Đây là rau dại nên cách vài hôm chị mới có bán, nhiều người còn dặn hễ có rau là để phần cho họ. Mang rau dền về nấu bát canh cua, cái vị ngọt mát của nó khiến tôi nhớ về những ngày ấu thơ quây quần bên bữa ăn từ những nguyên liệu “cây nhà lá vườn” đạm bạc, nhưng không kém phần ngon miệng".
H.A