Ngoài món lươn đồng, vùng đất xứ Nghệ còn nổi tiếng với một đặc sản có tên lạ, đó là nhút. Món ăn này đã lưu truyền vào dân gian bao nhiêu đời nay với câu ca dao: "Ai về ăn nhút Thanh Chương/ Dừng chân nếm thử vị tương Nam Đàn".
Nhút được làm từ nguyên liệu vô cùng bình dị nên trước đây được mệnh danh là món ăn "nhà nghèo". Người dân Thanh Chương kể rằng những lúc đói kém, trong nhà hết lúa gạo, các bà các mẹ đã nghĩ ra ý tưởng muối mít để có thể ăn quanh năm. Từ đó món nhút ra đời, trở thành món ăn gắn với tuổi thơ của biết bao thế hệ.
Nhút được làm từ nguyên liệu là quả mít non, thái mỏng ra rồi đem muối cùng một số gia vị tạo nên vị chua, cay, mặn, ngọt vô cùng hấp dẫn
Nhút được làm từ nguyên liệu là quả mít non. Việc lựa chọn quả mít cũng hết sức quan trọng để làm nên món nhút mít ngon. Đó phải là những quả có vỏ xanh, không quá non cũng không quá già. Trái mít non quá thì chưa muối được còn trái quá già sẽ khiến nhút trở nên dai và quá ngọt.
Quả mít được gọt vỏ, loại bỏ hạt rồi thái mỏng, ngâm nước gạo cho thật trắng, một ngày sau vớt ra trộn lẫn với các lá gia vị và đem muối. Có thể cho thêm ớt, mía, lá gừng hay củ sả, và nước ngập mít, tùy theo khẩu vị của từng gia đình mà nêm nếm các gia vị cho nhút. Quá trình muối nhút phải nén chặt bằng phên tre, chặn gạch, sao cho nhút không nổi lên mặt nước, tránh nhút chuyển màu thâm đen. Sau khi đem muối khoảng 5 ngày, nhút có màu trắng nõn, thơm ngon là ăn được.
Từ nhút mít có thể làm thành nhiều món ngon như: nhút xào, nấu canh chua cá lóc, nộm nhút, đặc biệt nhút mít nấu canh với lạc giã, vừa bùi vừa chua rất lạ miệng.
Từ nhút mít có thể làm thành nhiều món vừa ngon vừa lạ miệng với người dân thành phố
Chị Giang (hiện đang sống ở Đống Đa, Hà Nội) kể: "Thuở đó, nhút được chế biến rất đơn giản, có thể vắt ráo nước rồi chấm nước mắm tỏi, nước tương ăn kèm rau kinh giới. Cũng có thể làm nhút xào với dầu mỡ, thêm một ít đường vì nhút thường muối hơi mặn mới có thể để được lâu ngày. Những ngày sinh viên, mỗi lần về quê ra mình lại mang vài hộp nhút để cho các bạn trong ký túc xá cùng ăn. Giờ đây nhút được bán nhiều ở Hà Nội, trở thành món đặc sản được người thành phố ưa chuộng mỗi khi đến mùa".
Những năm gần đây, nhút mít xuất hiện ở Hà Nội. Nhiều địa chỉ rao bán đặc sản địa phương hoặc trên chợ mạng, nhút mít được bán với giá khoảng 40.000 đồng/kg. Thậm chí nhút mít còn được xào sẵn, làm nộm sẵn, khách mua về có thể ăn được luôn, vô cùng tiện lợi.
Từ món ăn "nhà nghèo", giờ đây nhút "lên đời" thành đặc sản nổi tiếng khắp nơi
Anh An (người bán nhút mít ở chợ chung cư Xa La, Hà Đông, Hà Nội) cho biết: "Nếu bảo quản trong tủ lạnh, nhút có thể để được vài tháng mà không sợ hỏng. Bác tôi ở Thanh Chương trực tiếp làm nhút mít, đến mùa cứ mỗi đợt tôi lấy ra cả trăm hộp, bán trong vài ngày là hết".
H.A