Các loại cá có trong tự nhiên, sinh sống ở sông suối vừa sạch vừa bổ dưỡng trở thành đặc sản được người thành phố yêu thích trong những năm gần đây. Nếu ai có dịp về các huyện miền Tây xứ Nghệ, chắc chắn sẽ nhớ mãi không quên những món ăn hấp dẫn được chế biến từ con cá còm sông Lam như cá còm kho tộ, cá còm kho nghệ, cá còm nấu canh chua, cá còm chiên...
Theo tìm hiểu, cá còm có kích thước rất nhỏ, chỉ bằng hoặc nhỉnh hơn ngón tay cái một chút. Chúng sinh sản quanh năm, ưa thích những vùng nước nông và chảy xiết. Ở các huyện vùng sông nước Nghệ An như Thanh Chương, Anh Sơn, Con Cuông, Tương Dương, cá còm sinh sản rất nhiều. Đến mùa, người dân địa phương mang lưới ra các khe sông khe suối để đánh bắt loài cá này.
Cá còm có kích thước bé nhưng ngon và hấp dẫn, nhiều người tìm mua về thưởng thức
Trước đây, cá còm bị chê lên chê xuống vì kích thước bé, nhiều xương. Chúng chỉ xuất hiện trong bữa cơm của người dân nghèo ở xứ Nghệ. Thậm chí, cá còm nhiều ăn không hết, nhiều nhà còn đem muối mắm, hoặc làm thức ăn cho gà, cho lợn.
Những năm gần đây, qua bàn tay tài nghệ của người dân địa phương, cá còm "lên đời" thành đặc sản. Đặc biệt, cá còm kho nghệ, cá còm kho tộ còn được bán ở Hà Nội và các tỉnh thành, mang lại thu nhập cho người dân nơi đây.
Anh Ngọc (ở TP. Vinh, Nghệ An) chia sẻ: "Thời gian gần đây việc hàng loạt thủy điện mọc lên khiến sông Lam bị chặn dòng, tích nước, dẫn đến việc loại cá này phải di chuyển vào các khe sông, khe suối để sinh sống. Cá còm không dồi dào như xưa, nhưng rất được ưa chuộng nên giá cả vì thế tăng cao.
Sau khi đánh bắt, 1kg cá còm được bán với giá 100.000-150.000 đồng/kg tùy thời điểm. Tại các chợ quê hay trên chợ mạng có nhiều địa chỉ rao bán cá còm xứ Nghệ. Thời điểm khan hiếm, hết mùa, cá còm còn có giá lên tới 200.000 đồng/kg nhưng phải đặt hàng trước mới có".
Người dân địa phương cho biết cá còm kho bằng nồi đất mới thực sự thơm ngon
Rao bán cá còm kho tộ, kho nghệ trên chợ mạng, chị Hải Anh (ở Hà Nội) chia sẻ: "Cá còm thơm, xương mềm rục. Cá kho chỉ thực sự thơm ngon khi nấu trong nồi đất, đun bằng bếp than củi. Trong quá trình kho cá không được dùng đũa để đảo cá, vì nếu đảo cá sẽ bị nát. Tôi bán 1 niêu cá còm với giá 120.000 đồng/loại bé, 200.000 đồng/loại to.
Bác tôi ở Anh Sơn (Nghệ An) chuyên kho cá còm để bán đi các tỉnh thành nên lúc nào tôi cũng có nguồn hàng đều đặn, đảm bảo ngon và chất lượng".
Theo chị Hải Anh, vào mùa cá còm, trung bình mỗi tuần chị bán được 20-30 niêu cá còm kho. Lúc đầu chị chỉ bán ở chợ chung cư, sau đó nhiều người ăn thấy ngon nên mở rộng ra bán cả trên trang cá nhân.
Hiện ở Nghệ An, món đặc sản cá còm kho nồi đất được bán nhiều nhất tại huyện Anh Sơn, nhiều cơ sở ở huyện miền núi này mỗi ngày bán ra thị trường hàng trăm nồi cá còm.
H.A