Cá sát thuộc nhóm cá trắng xuất hiện nhiều ở sông Tiền sông Hậu, thân cá thon dài, trắng toát từ đầu cho đến đuôi. Chúng có quanh năm nhưng xuất hiện nhiều nhất vẫn là tháng 9 cho đến tháng 3 âm lịch năm sau.
Cá sát có nhiều loại, như sát sọc, sát bạc… và không thể không kể đến sát hến – loại cá vô cùng quý hiếm và mang đặc điểm khác các loại cá sát khác. Chúng có mỏ thon nhọn hơn so với cá sát thường, vì thế chuyên mò những con hến tại các bãi bồi ven sông để ăn.
Chị Hồng – người chuyên bán cá gần phà Ô Môi (Long Xuyên, An Giang) cho biết: “Xưa cá sát hến có nhiều ở sông lớn của vùng đồng bằng sông Cửu Long nhưng ít ai biết đến vì cái tên độc lạ và hình dạng hơi đặc biệt. Gần đây người thành phố bắt đầu biết đến cá sát hến nhưng nó hiếm lắm, thi thoảng mới có ngư dân cào dính chúng.
Chúng có mỏ thon nhọn hơn so với cá sát thường, vì thế chuyên mò những con hến tại các bãi bồi ven sông để ăn.
Hoặc phải ngồi gò lưng câu từng con một. Loại mồi bén cá sắt có trùn đỏ, dế trũi ủ, cá linh ủ… móc vào lưỡi câu thảy xa bờ chứng chục mét, chúng đánh hơi được mồi béo là bơi tới ngay. Chúng háu ăn lắm nhưng phải câu từ tốn vì rỉa mồi từng miếng rất nhẹ nhàng”.
Cũng theo chị Hồng, ai non kinh nghiệm ngồi cả buổi chỉ được vài con cắt sắt. Còn người dày dặn cứ vèo vèo nhấc cần lấy cá mà không lo bữa đó “chết đói” hoặc ra về với cá lòng tong, cá thiểu…
Hiện tại cá sát hến rất hiếm, chỉ một số tiểu thương mới gom được hàng bán buôn cho các cửa hàng thuỷ hải sản ở thành phố lớn. Do đó giá thành của chúng cao hơn so với nhiều loại cá sát khác. Cụ thể, chúng được rao bán với giá 130.000 – 160.000 đồng/kg, tuỳ từng thời điểm.
Từ cá sát hến có thể chế biến thành nhiều món ăn ngon, như kho tiêu, kho quẹt, nấu lẩu chua. Đặc biệt kích cỡ từng loại phù hợp với từng món ăn. Ví dụ như cá sát hến nhỏ dùng kho tiêu, kho quẹt hay ướp muối chiên tươi. Cá nhỏ ăn không sợ mắc xương, vị béo ngon miệng tẩm thêm vị mặn của muối, cay nồng của ớt khiến ai cũng muốn gắp mãi không thôi.
Cá sát hến kho tộ vô cùng thơm ngon và đưa cơm.
Còn cá lớn nướng than có màu vàng ươm ăn chung với các rau diếp cá, rau răm... hoặc cuốn với bún, bánh tráng, rau thơm rồi chấm thêm mắm nêm sẽ khiến chúng ta chẳng bao giờ quên được hương vị dân dã của vùng sông nước miền Tây.
“Hồi xưa, tôi nhớ ba câu được mẻ cá sát hến là hí hửng đem về cho mẹ chế biến thành món ngon. Mẹ sẽ phân chia thành từng loại cá, to nhỏ khác nhau để chế biến cho phù hợp. Mẹ thường lấy cá to để ba nướng trên bếp than, còn cá nhỏ mẹ đem kho với tiêu, ớt.
Sau đó ba sẽ gọi mấy người bạn nhậu qua lai rai và nói dăm ba câu chuyện về loài cá này. Còn tôi chỉ chờ cho niêu cá kho chín, ăn cùng cơm nguội vô cùng đưa cơm, có vị cay cay ngọt ngọt ăn khó quên lắm.
Tôi chỉ tiếc giờ cá sát hến ngày càng hiếm, trên sông cũng vắng dần hình bóng các anh các chú đi câu cá”, chị Hồng chia sẻ.
K.T