Với vị chua ngọt hấp dẫn, mận là loại quả dân dã nhưng rất được ưa chuộng ở Việt Nam. Thứ quả này vào mùa vào thời điểm mùa hè, được người dân các tỉnh Tây Bắc thu hoạch rồi bán đi khắp các tỉnh thành.
Mận có nhiều loại khác nhau như mận Tam hoa, mận cơm, mận rubi,..., trong đó không thể không nhắc tới mận Tả Van - một đặc sản của xã Tả Van Chư, huyện Bắc Hà, Lào Cai.
Quả mận Tả Van ngọt, róc hạt
Theo tìm hiểu, mận Tả Van kén chỗ trồng, loại quả này phải trồng ở độ cao trên 1500 m so với mực nước biển. Đây có lẽ là một yếu tố tạo nên hương vị đặc biệt của mận Tả Van, nếu trồng ở nơi khác, mận Tả Van sẽ cho hương vị khác hẳn, không ngon ngọt, giòn bằng.
Về đặc điểm bên ngoài, mận Tả Van có vỏ màu đỏ thẫm, bên ngoài phủ lớp phấn trắng, ruột bên trong đỏ rực, vị giòn ngọt, róc hạt, quả chín có vị ngọt lịm. Loại quả này khi chín sẽ mềm tay và dễ bị giập nát nên khâu đóng gói, vận chuyển phải nhẹ nhàng.
"Mận Tả Van còn được gọi là mận máu, mận máu chó. Khoảng tháng 7, khi những cơn mưa mùa hạ tới cũng là lúc vườn mận Tả Van chín đỏ khắp cả một góc trời. Ngoài việc có thể ăn ngay chấm với chút muối, còn có thể làm thành những món đồ uống thơm ngon mát lạnh và bổ dưỡng như mứt mận, nước ép mận... Đặc biệt có thể dùng mận Tả Van để ngâm rượu, rượu mận. Rượu mận có màu sắc vô cùng bắt mắt", chị Chang (ở xã Quan Hồ Thẩn, huyện Si Ma Cai, Lào Cai) chia sẻ.
Mận Tả Van giờ thành đặc sản nổi tiếng hấp dẫn người dân thành phố mỗi khi đến mùa
Chị Chang cho biết, so với các loại mận khác, mận Tả Van có kích thước bé hơn, nhưng đậm vị, có màu tím đỏ khi chín. Loại quả này rộ lên rất nhanh và hết cũng rất nhanh. Trời nắng lên, mận sẽ chín đồng loạt. Thời điểm đó, bà con tranh thủ thu hoạch để gửi dưới xuôi.
Theo khảo sát, trên thị trường mận Tả Van được bán với giá khoảng 60.000-100.000 đồng/kg tuỳ thời điểm. Chị Ngọc (người bán hoa quả Tây Bắc) trên chợ mạng chia sẻ: "Mận Tả Van hiếm hơn so với mận cơm, mận Tam hoa nên tôi phải tìm mối ở Bắc Hà mới lấy được. Thời điểm đầu mùa, giá mận có thể tới 100.000 đồng/kg nhưng sau đó hạ nhiệt hơn. Mận này có thể chấm muối ớt hoặc cắt lát dầm với đường và muối ớt, làm siro, ngâm rượu, nước ép mận, sữa chua mận...".
Nếu có dịp đến Lào Cai vào thời điểm mận chín, được tận tay thu hái những quả mận to, đỏ thẫm, lau qua lớp phấn vào vạt áo rồi cắn một miếng thật to để cảm nhận vị chua, ngọt và hương thơm của núi rừng tan trong miệng.
Mận Tả Van có thể làm thành rượu mận có màu đỏ thẫm đẹp mắt
Theo người dân địa phương, nhờ áp dụng phương pháp canh tác rải vụ, gần chục năm trước, một số chủ vườn đã ươm giống mận Tả Van mới có khung thời vụ ra hoa và chín sớm hơn so với giống mận đang được trồng phổ biến tại địa phương là mận tam hoa gần một tháng. Giá mận chín sớm cũng cao hơn, đem lại nguồn thu nhập đáng kể cho người dân.
H.A