Ở Sơn La, Điện Biên có một loại quả rừng tên rất lạ, đó là quả mắc ten. Loại quả này từ lâu đã gắn liền với cuộc sống của người dân nơi đây, nhưng ở thành phố nó là thứ quả vô cùng xa lạ, ít người từng được thưởng thức.
Theo quan sát, quả mắc ten xù xì, xấu xí, trông như quả bị hỏng, vỏ bám một lớp bụi. Đây là quả mọc hoang dại trong rừng, từ lâu bà con vùng cao hái về để chế biến món ăn. Vài năm nay, quả mắc ten bỗng được bán ở Hà Nội, trở thành món hàng đắt khách bởi nhiều người tò mò mua về ăn thử.
Quả mắc ten quen thuộc với người dân ở Sơn La, Điện Biên nhưng ở thành phố nhiều người chưa từng được ăn thử
Chị Linh (ở Sơn La) chia sẻ: "Quả mắc ten vào mùa từ tháng 7, tháng 8 dương lịch. Nhìn qua nhiều người tưởng rằng chỉ cần bóc lớp vỏ màu xanh bên ngoài là có thể mang đi chế biến nhưng thực chất không dễ dàng như vậy.
Sau khi bóc lớp vỏ xanh bên ngoài sẽ thấy lớp vỏ màu đen bên trong rất cứng, rồi mới thấy phần nhân màu trắng bên trong. Để tách được lớp vỏ đen phải dùng chày để đập, rất mất thời gian. Loại quả này rất giàu dinh dưỡng nên khách mua về để luộc hoặc nấu canh, làm sữa hạt đều thơm ngon và bổ".
Theo chị Linh, trước đây khi tới mùa mắc ten, mọi người rủ nhau vào rừng hái hoặc nhặt những quả đã rụng dưới đất về để ăn, ăn không hết thì bỏ đi chứ không ai mang ra mua bán. Mấy năm nay, khi du lịch vùng cao phát triển, du khách biết tới quả mắc ten nhiều hơn, nhiều khách về thành phố rồi vẫn gọi điện đặt hàng gửi xuống để thưởng thức.
Bán mắc ten trên chợ mạng, anh Dương (ở Thanh Xuân, Hà Nội) cho biết: "Tôi nhờ người thân ở Sơn La gom quả mắc ten rồi gửi xe xuống Hà Nội bán mỗi khi đến mùa. Tôi bán cả 2 loại, loại nguyên quả và loại đã đập sẵn phần nhân bên trong. Ở thành phố mọi người đều bận rộn nên loại đập sẵn bán chạy hơn.
Thứ quả này chỉ có trong vòng khoảng 1 tháng, nhiều người tranh thủ ăn khi đến mùa, còn mua thêm trữ trong ngăn đá để ăn dần. Khi ăn chúng có hương vị rất bùi ngậy, ngon hơn hạt dẻ và vị thơm, ngọt dịu giống phô mai tươi.
Quả mắc ten khó tách để lấy nhân trắng bên trong nên người dân thành phố thường mua loại đã được làm sẵn
Ngoài ra hạt mắc ten còn tốt cho sức khỏe. Nhất là nhà có trẻ nhỏ, chị em nấu sữa hạt, nấu cháo cho trẻ vừa tốt vừa tiện lợi. Có thể dùng hạt quả mắc ten này dùng luộc ăn ngay, hầm gà, hầm xương đều rất bùi béo".
Cứ mỗi đợt hàng xuống, anh lại huy động cả nhà đập hạt mắc ten để bán cho khách. Tuy nhiên, mắc ten là quả rừng nên số lượng còn phụ thuộc vào việc bà con vùng bản ở Điện Biên, Sơn La có thu hái được nhiều hay không. Có năm mắc ten mất mùa, khách thường phải đặt trước, nhanh thì 1-2 ngày có hàng, hoặc chờ tầm khoảng 1 tuần mới có.
Canh xương hầm với quả mắc ten vừa lạ miệng vừa tốt cho sức khỏe
Theo khảo sát, trên thị trường có 3 loại mắc ten, loại nguyên vỏ xanh có giá 50.000 đồng/kg, loại có vỏ đen giá 70.000 đồng/kg, loại chỉ có phần nhân trắng bên trong giá 100.000 đồng/kg.
H.A