Đối với những ai sinh ra, lớn lên ở các miền quê chắc chắn không còn xa lạ với món bánh đa kê, cháo kê, chè kê... Bánh đa kê vốn là thức quà vặt đáng nhớ gắn với tuổi thơ của nhiều người. Món quà vặt này có nguồn gốc từ những tỉnh miền Bắc, phổ biến ở Hà Nội, Hải Phòng, Quảng Ninh,...
Về hình thức, bánh đa kê không bắt mắt, nguyên liệu từ những thứ giản dị, mộc mạc nhưng lại lạ miệng và hấp dẫn. Nguyên liệu chính của món này chính là hạt kê. Để có được món bánh đa kê, việc đầu tiên chính là nấu kê. Hạt kê được giã, sàng bỏ đi lớp vỏ rồi ngâm nước, sau đó nấu như nấu cơm nếp.
Nấu kê phải đảo liên tục để không bị bén đáy nồi, và quan trọng nhất chính là cần đạt được đúng độ sánh nhất định. Bánh đa kê sẽ gồm có vỏ bánh đa bên ngoài, phết phần kê lên trên, rắc thêm chút dừa nạo, chút đậu xanh và tí đường để có độ ngọt.
Nếu như trước đây bánh đa kê gắn với người nghèo thì giờ đây chúng trở thành món ăn vặt nổi tiếng ở thành phố. "Mỗi khi gặp những gánh hàng rong bán bánh đa kê, mình đều ghé mua vài chiếc để nhớ lại hương vị của tuổi thơ. Bánh này có thể ăn sáng, ăn vặt buổi chiều", bạn Thanh Loan (ở Hà Nội) kể.
Theo tìm hiểu, hạt kê có tên tiếng Anh gọi là Millet, một trong nhóm ngũ cốc có hình dạng như cây lúa hoặc cỏ lồng. Cây này có nguồn gốc ở Ấn Độ, ngày này được trồng rộng rãi ở Ấn Độ, Nigeria, và các nước châu Á và châu Phi khác.
Tại Việt Nam, cây kê cũng được trồng ở một số tỉnh có khí hậu khô nóng và ít mưa của vùng Tây Bắc và miền Trung như Yên Bái, Lai Châu, Sơn La, Hà Tĩnh, Nghệ An, Quảng Trị. Loại cây này cần ít nước và có khả năng chịu hạn rất tốt.
Trên thị trường, hạt kê được bán với giá khoảng 160.000 đồng/kg. Trong hạt kê chứa nhiều thành phần dinh dưỡng như tinh bột, protein, lipid và rất giàu khoáng chất như canxi, photpho. Đặc biệt, hạt kê còn chứa hàm lượng sắt rất cao cũng như các loại vitamin nhóm B như B1, B2...
Những tác dụng của hạt kê đối với sức khỏe:
Giàu chất chống oxy hóa
Hạt kê rất giàu hợp chất phenolic, đặc biệt là axit ferulic và catechin. Các phân tử này hoạt động như chất chống oxy hóa để bảo vệ cơ thể bạn khỏi stress oxy hóa có hại.
Các nghiên cứu trên chuột liên kết axit ferulic với khả năng chữa lành vết thương nhanh chóng, bảo vệ da và các đặc tính chống viêm. Trong khi đó, catechin liên kết với các kim loại nặng trong máu của bạn để ngăn ngừa ngộ độc kim loại.
Ổn định đường huyết
Hạt kê có chỉ số đường huyết thấp, cung cấp hàm lượng chất xơ cao hơn so với một số loại hạt ngũ cốc khác nên rất hữu ích trong việc bổ sung đủ dinh dưỡng mà không làm tăng đường huyết. Điều này rất tốt đối với những bệnh nhân mắc bệnh tiểu đường.
Giảm cholesterol xấu
Kê có chứa chất xơ hòa tan, tạo ra chất nhớt trong ruột của bạn. Đổi lại, điều này bẫy chất béo và giúp giảm mức cholesterol.
Ngoài ra, protein trong kê có thể giúp giảm cholesterol. Một nghiên cứu trên những con chuột mắc bệnh tiểu đường loại 2 đã cho chúng ăn một chế độ ăn nhiều chất béo với tinh chất đạm kê. Điều này dẫn đến giảm nồng độ chất béo trung tính và tăng đáng kể nồng độ adiponectin và cholesterol HDL (tốt), so với nhóm đối chứng.
Bảo vệ tim mạch
Hạt kê có công dụng ngăn ngừa quá trình peroxy hóa lipid và các bệnh liên quan đến tim mạch như đau tim, đột quỵ do thiếu máu cục bộ. Bên cạnh đó, hạt kê còn giúp tăng cường lưu thông máu và vận chuyển oxy đến các bộ phận trong cơ thể.
Giảm cân
Chế độ ăn uống ít carb, nhiều chất xơ sẽ giúp tăng cường trao đổi chất cũng như thúc đẩy quá trình giảm cân. Do đó, bao gồm các loại ngũ cốc nguyên hạt như hạt kê, gạo lứt, lúa mì, yến mạch và lúa mạch là điều cần thiết để có một vóc dáng thon gọn.
Giúp lành vết thương
Trong hạt kê có chứa nhiều chất hạ đường huyết, chống oxy hóa, kháng viêm nên có công dụng làm lành vết thương khá hiệu quả.
Ngừa ung thư
Hạt kê có thể ngăn ngừa sự phát của một số tế bào ung thư như ung thư ruột kết, ung thư vú và ung thư gan. Nguyên nhân là do hạt kê chứa nhiều chất chống oxy hóa với đặc tính chống viêm mạnh mẽ.
PHÚ NGUYỄN