Gà sao hay còn gọi là gà trĩ, trĩ sao, đây là loài chim thuộc họ gà phi và là loài duy nhất của chi Numida. Loài này có nguồn gốc từ châu Phi, chủ yếu ở nam Sahara, hiện đã di thực đến nhiều nơi thuộc Tây Ấn, Brazil, Australia và châu Á. Mỏ và chân gà màu hồng, chân có 4 ngón, không cựa và có 2 hàng vảy, giai đoạn trưởng thành gà sao có bộ lông màu xám đen, trên phiến lông điểm những nốt chấm trắng tròn nhỏ. Khi gà ở một ngày tuổi có bộ lông màu cánh sẻ, có những đường kẻ sọc chạy dài từ đầu đến cuối thân.
Cận cảnh con gà sao
Giống gà sao trông khá giống với chim trĩ.
Tại Việt Nam, loại gà này vốn là động vật hoang dã, xuất hiện nhiều ở khu vực rừng ngập mặn, miền Tây sông nước, các rừng đước… Từ lâu, thịt gà sao được xem là đặc sản đất phương Nam vì vị ngon ngọt, thơm và dai giòn hơn các loại thịt gia cầm thông thường.
Thế nhưng, khi đặc sản bị săn bắt quá nhiều dẫn đến lưu lượng cá thể gà sao trong tự nhiên không còn nhiều, trong khi nhu cầu tiêu thụ thịt gà sao thương phẩm ngày càng cao. Nắm bắt được tiềm năng kinh doanh của loại gà này, nhiều nông dân đã khởi xướng nghề nuôi gà sao thương phẩm. Nhờ đi đúng hướng, đa phần các trang trại nuôi gà sao đều ăn nên làm ra, nông dân kiếm tiền "khủng" nhờ mô hình nuôi giống gà bay giỏi như chim này.
Mô hình nuôi gà sao dạng chuồng trại.
Về xã Lương Tâm, huyện Long Mỹ, tỉnh Hậu Giang hỏi thăm trang trại nuôi gà sao của anh nông dân 9X Huỳnh Văn Hưng, không ai là không biết. Trang trại của anh là một trong những trang trại đầu tiên thử nghiệm nuôi gà sao thành công và cũng là một trong những trang trại lớn nhất của tỉnh Hậu Giang. Hiện tại, trang trại của anh Hưng cung cấp hơn 2000 thương phẩm gà sao mỗi lứa xuất chuồng, tương đương 400 - 500 kg thịt gà sao thương phẩm trong mỗi tháng. Tính nhẩm, mỗi lứa anh Hưng có doanh thu khoảng 800.000.000 đồng, trừ đi các chi phí anh còn lãi hơn 500.000.000 đồng/năm.
Theo anh Hưng, nuôi gà sao rất đơn giản lại ít tốn tiền thức ăn hay xây dựng chuồng trại. Vốn bản tính hoang dã, giống gà này rất ồn ào và không ngủ ban ngày như các loài gà khác. Chúng vận động liên tục và luôn luôn kêu, chính vì vậy anh Hưng lựa chọn xây dựng chuồng trại nuôi gà sao ở ngoài làng. Chuồng trại nuôi gà sao cũng rất đơn giản, chỉ cần chú ý không gian rộng cho gà chạy nhảy, có nhiều cây cối và đặc biệt phải có lưới chắn (hàng rào) cao vì giống gà này bay rất giỏi (có thể bay tới 10m). Ngoài ra, gà sao rất nhát người nên tránh để người lạ lui tới chuồng trại nuôi gà sao.
Gà sao vốn là loài sống hoang dã nên khoẻ mạnh, ít bệnh dịch.
Về thức ăn, có thể sử dụng thức ăn công nghiệp, lúa hoặc các loại rau xanh và chế phẩm sinh học để cho gà sao ăn, mỗi ngày cho gà ăn 2 lần sáng - tối. Vốn là giống gà tự nhiên nên gà sao rất ít bệnh, sức đề kháng tốt và chống chọi tốt với các điều kiện tự nhiên và thời tiết nên sẽ ít tốn chi phí phòng ngừa bệnh dịch, tiêm phòng… Tuy nhiên, để đảm bảo điều kiện sinh trưởng tốt nhất cho đàn gà, nên thường xuyên dọn dẹp sạch sẽ khu vực chuồng trại. Ngoài ra, có thể tận dụng phân gà sao để làm phân bón, rất tốt cho các loại cây cối.
Anh Hưng không giấu nghề, ai muốn biết kinh nghiệm nuôi gà sao anh đều tận tình hướng dẫn nên nhà anh luôn có khá đông người lui tới tham quan mô hình. Ai có nhu cầu, anh đều cung cấp nguồn giống gà sao chất lượng, thậm chí giúp đỡ họ đi khảo sát mô hình chuồng trại. Nhiều năm nay, anh nông dân đất Hậu Giang luôn mong mỏi nhân rộng mô hình nuôi gà sao để đủ nguồn cung ra thị trường.
Từ chỗ nuôi thử nghiệm 6 con gà sao cho vui, đến phát triển đàn gà sao 600 con với hy vọng đổi đời, nay anh Hưng đã mạnh dạn đầu tư, mở rộng mô hình của mình, đồng thời giúp đỡ nhiều nông dân khác thoát nghèo từ mô hình nuôi gà sao. “Do thịt gà sao ngon nên hút hàng bán chạy, thương lái hợp đồng đặt mua bao chuồng cho tôi với giá bán gà sao là 100.000 đồng/con từ 800gram đến 1kg/con. Nhờ giống gà sao dễ nuôi, mau thu hoạch, lợi nhuận khá nên những năm gần đây, cuộc sống gia đình tôi khá giả hơn những năm trước”, anh Hưng chia sẻ.
Gà sao được xem là đặc sản của nhiều tỉnh thành.
Không chỉ ở miền Tây, tại các tỉnh phía Bắc như Sơn La, Điện Biên… thì giống gà sao cũng là một loại gia cầm quen thuộc với bà con tại đây. Từ chỗ nuôi gà sao “làm cảnh”, đủ cung cho nhu cầu của gia đình, ông Lường Văn Đón (sinh 1958, dân tộc Thái ở bản Cuông Mường, xã Tông Lạnh, huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La) nhiều năm nay đã gắn bó và phát triển mô hình nuôi gà sao để phát triển kinh tế, do thịt gà sao cũng không còn quá xa lạ với người tiêu dùng như trước.
"So với các loài vật nuôi khác, nuôi gà sao rất đơn giản, chúng chỉ ăn ngô, thóc, cây rau, lá chuối; sức đề kháng cao không phải tốn một đồng chi phí nào để mua thuốc thang nên rất phù hợp với túi tiền của người nông dân ở vùng cao. Hiện, một số hộ nông dân ở bản đây cũng bắt đầu chuyển hướng sang nuôi loài gà này" - ông Đón cho biết.
Gà sao nuôi 4 tháng xuất chuồng với trọng lượng đạt khoảng 1-2 kg/con. Tính ra, mỗi con gà sau khi trừ hết chi phí, lãi ít nhất là 80.000 đồng, mỗi năm ông Đón xuất khoảng 700 con gà. Thịt gà sao được ưa chuộng tại các nhà hàng, từ làm các món ăn như nướng, hấp, luộc… thì còn có thể làm thịt gà ủ muối, khô gà sao gác bếp… đặc sản của bà con tỉnh Sơn La, Điện Biên, ông Đón cho biết.
HÀ ANH