1. Chiến mã Song Vỹ Hồng
 |
| Song Vỹ Hồng từng cùng Lý Thường Kiệt bình Chiêm, đánh Tống và tiến quân vào tận Lưỡng Quảng. |
Song Vỹ Hồng là con chiến mã có bộ lông loại ngựa Hồng Lão với đuôi dài chia ra hai màu: hồng một bên và trắng một bên. Khi nó cất vó phi, trông như con thần-mã có hai đuôi, nên được gọi là Song Vỹ Hồng, nghĩa là ngựa Hồng Hai Ðuôi. Nó là con ngựa chiến của Lý Thường Kiệt, vị danh tướng Việt đã từng bình Chiêm, đánh Tống và tiến quân vào tận Lưỡng Quảng (Quảng Đông và Quảng Tây).
2. Chiến mã Nê Thông
Nê Thông là con chiến mã có màu sắc lông cực kỳ quý hiếm với sự pha trộn màu sắc thật kỳ diệu của ba màu trắng, đen và xanh. Nó là chiến mã của Hoàng Ðế Trần Duệ Tông khi thân chinh đi điếu phạt Chiêm Thành năm Ðinh Tỵ 1377.
3. Chiến mã Bạch Long Câu
Bạch Long Câu của vua Thái Đức Nguyễn Nhạc, là một con tuấn mã chân cao, long thon, dáng đẹp và dõng mãnh. Nó thuộc loại "Ngựa Hạc", có lông trắng như tuyết, bờm và đuôi lông dài mượt như tơ. Nó chạy nhanh như gió, với nước đại nhẹ nhàng như bay.
4. Chiến mã Xích Kỳ
Xích Kỳ (ngựa Bắc Thảo, cống phẩm Cao Miên) của Tả Đô Đốc Nguyễn Văn Tuyết (cướp đoạt được của Võ Vương Nguyễn Phúc Khoát), con tuấn mã này thuộc loại "Ngựa Tía", lông màu đỏ, bờm kỳ và đuôi lông đen huyền.
5. Chiến mã Ô Du
Ô Du của Đại Tướng Đặng Xuân Phong, một con ngựa sắc lông đen nhánh như mun thuộc loại "Ngựa Ô Quạ" nên được gọi là Ô Du (Con Quạ Rong Chơi). Bốn chân thon nhỏ như chân nai, lúc đi thì khoan thai uyển chuyển như cọp, lúc chạy thì thoăn thoắt như bay.
6. Chiến mã Ngân Câu (Huyết Hãn Mã)
Ngân Câu (Huyết Hãn Mã) của Nữ Tướng Bùi Thị Xuân. Con ngựa ấy lông toàn sắc trắng, vóc to, sức mạnh, thuộc loại "Ngựa Kim" nên được đặt tên là Ngân Câu.
7. Chiến mã Hồng Lư (Huyết Hãn Bảo Câu)
Hồng Lư (Huyết Hãn Bảo Câu) của Danh Tướng Lý Văn Bưu, thuộc loại "Ngựa Hồng Lão", sắc lông của nó toàn màu nâu hồng ánh vàng tuyệt đẹp. Thoạt nhìn thì như ngựa bình thường, chân cao lỏng khỏng, bụng thon ốm như đói cỏ nhưng khi nhìn kỹ thì thấy có nét đặc biệt, đầu như đầu Lừa nên được gọi là Hồng Lư.
Hồng Lư tánh tình hay trở chứng, muốn đi thì đi, muốn chạy thì chạy, chẳng ai điều khiển được. Nó thuộc loại ngựa bất kham, chỉ riêng chủ mới điều khiển được dễ dàng mà thôi. Một tiếng hí của Hồng Lư cất tiếng thi các ngựa khác đều hoảng sợ bỏ chạy.
8. Bằng Châu Kỳ Mã
Bằng Châu Kỳ Mã là con ngựa của ông Ðinh Cường ở Bằng Châu thuộc huyện An Nhơn, ngoại tổ của ba anh em Tây Sơn. Con ngựa này là Ngựa Huyết Hãn Bạch Tạng (Albinos), lông trắng như tuyết, hai con mắt đỏ ngầu như hai hòn than, chạy nhanh như gió, thuộc loại Thiên lý Mã. Nó được huấn luyện gặp sông sâu lửa cháy chủ giục, ngựa vẫn xông vào. Chủ lâm nạn ngựa biết tìm đường chạy về nhà báo tin bằng cách dậm chân, hí rống.
9. Linh Phong Song Tuấn Mã
Linh Phong Song Tuấn Mã là con "Ngựa Hồng"' của Nguyên soái Mai Xuân Thưởng (1860-1887) - thủ lĩnh Cần Vương chống Pháp và con "'Ngựa Ô" của Quản Trấn Trần Tân thường gọi là Quản Nhã hay Quản Trần. Ðó là hai con ngựa giống bắc thảo, thường đi song đôi với nhau thân thiết như đôi bạn nên gọi là Song Tuấn Mã và rất mực trung thành với chủ.
Theo Thanh Xuân/Dân Việt