Chân dung ba chuyên gia đoạt giải Nobel kinh tế 2022 danh giá

Theo trang web Nobelprize.org, hôm 10/10, ba nhà kinh tế học Ben Bernanke, Douglas Diamond và Philip Dybvig đã là những chủ nhân của giải Nobel Kinh tế năm 2022 với đề tài “nghiên cứu về ngân hàng và khủng hoảng tài chính”.

“Cuộc Đại suy thoái trong những năm 1930 từng khiến nền kinh tế thế giới tê liệt trong nhiều năm và gây ra những hậu quả xã hội to lớn. Tuy nhiên, chúng tôi đã có thể đề ra cách thức kiềm chế các cuộc khủng hoảng tài chính tiếp theo nhờ vào nghiên cứu của những người đạt giải năm nay. Điểm quan trọng được ghi trong nghiên cứu của họ là "vì sao việc tránh để ngân hàng sụp đổ lại quan trọng”, thông cáo được Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển công bố.

Douglas W. Diamond, 68 tuổi, một nhà kinh tế học tại Đại học Chicago và Philip H. Dybvig, 67 tuổi, tại Đại học Washington ở St. Louis đã giành được giải thưởng cùng với ông Bernanke, 68 tuổi, hiện đang làm việc tại Viện Brookings ở Washington.

Ba nhà kinh tế đã giành chiến thắng cho một nhóm nghiên cứu kéo dài từ những năm 1980. Nghiên cứu của họ đã đi sâu vào các khía cạnh khác nhau về cách các ngân hàng trở nên dễ bị tổn thương trước biến động, cách các thất bại ngân hàng trở nên trầm trọng hơn và kéo dài các thảm họa tài chính, và cách hệ thống có thể được đảm bảo an toàn hơn trước những rủi ro đó.

Những phát hiện này đã nhiều lần chứng tỏ có liên quan đến chính sách trong thế giới thực, với việc các ngân hàng trung ương rút ra bài học của họ vào năm 2008 trong cuộc khủng hoảng tài chính và vào năm 2020 khi thị trường sôi sục khi bắt đầu đại dịch. Các nhà hoạch định chính sách đó bao gồm ông Bernanke, người từng là chủ tịch Fed từ năm 2006 đến năm 2014.

Ông Bernanke trở thành chủ tịch Fed vào năm 2006, ngay trước khi giá nhà ở Mỹ kết thúc đà tăng chóng mặt và bắt đầu một đợt sụt giảm bất ngờ và tàn khốc. Khi thị trường nhà đất hạ nhiệt, những người đi vay quá mức đã tụt hậu và vụ vỡ nợ các khoản thế chấp của họ, và một đống nợ thế chấp rủi ro đã được cắt nhỏ và chia ra khắp các ngân hàng lớn, hệ thống tài chính rộng lớn hơn bắt đầu kéo các tổ chức xuống và phá vỡ các “bánh răng” của nền tài chính.

Ông Bernanke, người đã nhận bằng Tiến sĩ về kinh tế học từ Viện Công nghệ Massachusetts và từng giảng dạy tại Đại học Princeton trước khi trở thành thống đốc Fed đã dựa trên nghiên cứu của mình về cuộc Đại suy thoái 1930 để cố gắng ngăn chặn hậu quả.

Ông đã làm việc với các đồng nghiệp để thiết lập các chương trình khẩn cấp hỗ trợ các thị trường khác nhau trên bờ vực sụp đổ, từ nợ kinh doanh ngắn hạn đến các khoản vay được chứng khoán hóa. Và cùng với Bộ Tài chính Mỹ, ông đã sử dụng quyền hạn của Fed để cho phép các gói cứu trợ cho các danh mục đầu tư của ngân hàng và công ty bảo hiểm.

Hồ sơ theo dõi của ông Bernanke bao gồm về các cuộc khủng hoảng cũng như các tranh cãi. Fed và Bộ Tài chính Mỹ đã đưa ngân hàng Lehman Brothers thất bại, điều mà ông Bernanke đã nói rằng ông và các đồng nghiệp của mình tin rằng đó là lựa chọn duy nhất của họ. Một số nhà phê bình đã lập luận rằng ngân hàng đầu tư này có thể và lẽ ra phải được cứu. Ảnh hưởng của sự thất bại đó đã làm trầm trọng thêm cuộc suy thoái, kéo dài từ năm 2007 đến năm 2009 ở Mỹ và khiến hoạt động trên khắp thế giới trở nên lộn xộn.

Nhưng Fed đã hành động tích cực để cố gắng hồi sinh nền kinh tế sau đó. Dưới sự theo dõi của Bernanke, Fed bắt đầu thực hiện các chính sách mua trái phiếu, trong đó họ mua một lượng lớn nợ được chính phủ bảo đảm để giảm lãi suất dài hạn. Họ cũng thúc đẩy sự minh bạch hơn, bắt đầu tổ chức các cuộc họp báo hàng quý và chính thức áp dụng mục tiêu kiểm soát lạm phát ở mức 2%.

Ông Bernanke rời Fed vào năm 2014 và hiện ông là một thành viên cấp cao xuất sắc tại Viện Brookings ở Washington. Ông đã giành giải Nobel cho công trình nghiên cứu các cuộc khủng hoảng tài chính, trong đó có một bài báo năm 1983 đã tạo cơ sở cho việc giải thích rằng những thất bại của ngân hàng là nguyên nhân dẫn đến suy thoái và không chỉ đơn giản là tác dụng phụ của chúng.

“Tôi thực sự tin tưởng rằng nếu điều đó xảy ra sẽ làm suy giảm phần còn lại của nền kinh tế”, và nói thêm về nghiên cứu của mình, “nó đã giúp tôi suy nghĩ về những vấn đề này trong năm 2008”.

Ông Diamond nói chuyện qua điện thoại tại cuộc họp báo ở Stockholm công bố giải thưởng. Khi được hỏi liệu ông có cảnh báo nào cho các ngân hàng và chính phủ hiện nay không, vào thời điểm thị trường hỗn loạn khi các ngân hàng trung ương trên thế giới tăng lãi suất để chống lạm phát nhanh, ông Diamond nói rằng khủng hoảng tài chính trở nên tồi tệ hơn khi mọi người bắt đầu mất niềm tin trong sự ổn định của hệ thống.

“Trong những giai đoạn mà mọi thứ xảy ra bất ngờ, tôi nghĩ nhiều người ngạc nhiên về việc lãi suất danh nghĩa tăng nhanh như thế nào trên khắp thế giới - đó có thể là điều gây ra nỗi sợ hãi trong hệ thống”, ông nói.

Nhưng ông nói thêm rằng thế giới hiện đang chuẩn bị tốt hơn cho bất kỳ biến động tài chính nào so với thời kỳ khủng hoảng tài chính năm 2008, bởi những cải tiến về quy định đã làm cho hệ thống ngân hàng ít bị tổn thương hơn. 

Douglas W. Diamond và Philip Dybvig đã có sự nghiệp học tập cực kỳ thành công khi nghiên cứu cách mọi thứ có thể xảy ra với các ngân hàng, và phần lớn công việc của họ bắt nguồn từ một bài báo có ảnh hưởng lớn mà họ đã viết cách đây gần 40 năm, thời kỳ đầu trong sự nghiệp của họ.

Bài báo đó đã chỉ ra cách các ngân hàng tạo ra thanh khoản trong nền kinh tế và cách thanh khoản này khiến các ngân hàng phải đối mặt với sự rút tiền đột ngột, hoảng loạn của khách hàng nếu không có bảo hiểm tiền gửi hoặc biện pháp bảo vệ khác.

Hai nhà kinh tế Diamond và Dybvig đã phát triển mô hình cho thấy rằng tiền gửi được sử dụng để tài trợ cho các khoản vay kinh doanh có thể không ổn định và làm phát sinh các hoạt động ngân hàng. Các ngân hàng có thể cần một mạng lưới an toàn của chính phủ, như bảo hiểm tiền gửi, nhiều hơn những người đi vay.

Ông Diamond, sinh năm 1953, đã giảng dạy tại Đại học Chicago từ năm 1979. "Chương trình nghiên cứu của ông trong 40 năm qua là giải thích những gì các ngân hàng làm, tại sao họ làm điều đó và hậu quả của những thỏa thuận này”.

Khi còn học đại học, ông theo học tại Đại học Brown, lấy bằng cử nhân kinh tế, sau đó là bằng thạc sĩ và tiến sĩ kinh tế tại Yale.

Ông tiếp tục giảng dạy tại Trường Kinh doanh Booth của Chicago, bao gồm một khóa học sau đại học về tài chính doanh nghiệp. Trước đây, ông đã từng giảng dạy với tư cách là giáo sư thỉnh giảng tại Trường Quản lý MIT Sloan, Đại học Khoa học Hồng Kông và Đại học Bonn.

Trước khi đến Đại học Washington, Philip H. Dybvig, 67 tuổi, đã giảng dạy tại Yale và Princeton. Ông đã xuất bản hai cuốn sách giáo khoa.

Ông Dybvig lớn lên ở Dayton, Ohio và theo học tại Đại học Indiana, lấy bằng cử nhân toán và vật lý. Sau đó, ông nhận bằng tiến sĩ kinh tế tại Yale, nơi ông trở thành giáo sư có nhiệm kỳ.

“Tôi luôn làm việc với nhiều chủ đề khác nhau”, ông ấy nói trên trang tiểu sử trường đại học của mình. “Công việc gần đây của tôi bao gồm công việc về chiến dịch chống tham nhũng ở Trung Quốc, bảo toàn vốn cho giáo dục và khả năng dự đoán lợi nhuận của cổ phiếu”.

Diamond và Dybvig đã phát triển các mô hình lý thuyết giải thích tại sao các ngân hàng tồn tại, vai trò của họ trong xã hội khiến họ dễ bị tổn thương bởi những tin đồn về sự sụp đổ sắp xảy ra, và cách xã hội có thể giảm bớt lỗ hổng này.

Bộ đôi đã trình bày một giải pháp cho tình trạng dễ bị tổn thương của ngân hàng, dưới hình thức bảo hiểm tiền gửi từ chính phủ. Khi những người gửi tiền biết rằng nhà nước đã bảo đảm tiền của họ, họ không cần phải đổ xô đến ngân hàng ngay khi có tin đồn về việc một ngân hàng chạy đua.

Diamond cũng chỉ ra cách các ngân hàng thực hiện một chức năng quan trọng về mặt xã hội. Là trung gian giữa người gửi tiết kiệm và người đi vay, nó phù hợp hơn để đánh giá mức độ tín nhiệm của người đi vay và đảm bảo rằng các khoản vay được sử dụng để đầu tư tốt.

John Hassler, một nhà kinh tế tại Viện Nghiên cứu Kinh tế Quốc tế tại Đại học Stockholm và là một thành viên cho biết: “Những người đoạt giải đã cung cấp nền tảng cho sự hiểu biết hiện đại của chúng ta về lý do tại sao các ngân hàng lại cần thiết, tại sao chúng dễ bị tổn thương và phải làm gì với nó”.

Giải Nobel Kinh tế năm ngoái đã được trao cho ba nhà kinh tế học người Mỹ là David Card, Joshua Angrist và Guido Imbens, với những công trình nghiên cứu giúp giải mã nhiều câu hỏi quan trọng về nền kinh tế lao động và quan hệ nhân quả của lĩnh vực này.