Hang Vanguard nằm trong quần thể hang động Gorham (Gibraltar, vùng lãnh thổ hải ngoại thuộc Anh). Trong lớp cát được bảo quản cực tốt sau 40.000 năm căn phòng bị ''niêm phong'', các nhà khảo cổ đã tìm thấy xương động vật và những dấu tích cho thấy có con người từng sinh sống. Trong các hang động khác tại khu phức hợp hang động này, người ra từng tìm thấy các công cụ và bếp sưởi của người Neanderthals, nhưng chưa tìm thấy bất kỳ hài cốt nào.
Mật thất vừa được khai quật nơi hang động của những con người khác loài - Ảnh: Clive Finlayson
Tờ Acient Origins cho biết, trong quá trình khám phá hang Vanguard, nhóm tác giả đã tìm thấy một lỗ hổng nhỏ, dẫn tới một ''mật thất'' có bề ngang khoảng 13 mét, nằm ở phần mái của hang.
Giáo sư Clive Finlayson, nhà sinh học tiến hóa, cựu giám đốc Bảo tàng Quốc gia Gibraltar, tác giả chính của nghiên cứu, cho biết nhóm của ông đã tìm thấy xương chân của một con linh miêu, đốt sống của một con linh cẩu đốm và xương cánh lớn của một con kền kền xám, cùng 6-7 dấu móng vuốt trên các bức tường hang động.
"Có thứ gì đó đã kéo những sinh vật này vào mật thất từ rất lâu rồi'' - giáo sư Finlayson nói và mô tả khám phá của nhóm mình là một ''kỳ quan khảo cổ''. Trong hang, họ cũng phát hiện một chiếc vỏ sò lớn được đặt một cách có chủ đích tại một vị trí cao.
Trước đó tại hệ thống hang động này, nhóm của giáo sưu Finlayson đã tìm thấy khá nhiều căn phòng nơi người Neanderthals đã làm phòng ăn, nơi ngủ lại, và cả một nơi chứa chiếc răng sữa của một đứa trẻ - có lẽ không may bị linh cẩu tấn công và kéo vào một khoang hẹp của hang.
Quần thể hang động Gorham - Ảnh: Clive Finlayson
"Người ta sẽ không chôn người chết trong phòng khách hay phòng ngủ'' - giáo sư Finlayson giải thích và cho rằng việc tìm thấy các dấu vết sinh sống ở các khoang dễ tiếp cận của hang nhưng không tìm thấy hài cốt là điều tự nhiên. ''Mật thất" vừa được tìm thấy cho thấy người Neanderthals thời kỳ cuối có vẻ đang cố ý tạo ra những căn phòng bí mật vì những mục tiêu riêng. Vì vậy việc tiếp tục lần tìm các khoang bị lấp kín khác của hang động như mê cung này có thể dẫn tới nơi họ dùng làm hầm mộ.
Chiếc răng của em bé Neanderthals - Ảnh: Bảo tàng Quốc gia Gibraltar
Người Neanderthals, từng được tưởng là mông muội, đã được các bằng chứng cổ sinh học trong vài năm gần đây chứng minh là phát triển không kém cạnh người hiện đại Homo sapiens chúng ta, với một số kỹ năng chế tác công cụ, dệt sợi... có khi còn đi trước tổ tiên chúng ta. Giới khảo cổ cũng đã vài lần tìm thấy những mộ phần Neanderthals nơi người chết được chôn cất có chủ ý, có nghi thức nhất định, có ngôi mộ còn mang dấu tích của rất nhiều hoa.