Cách đây 29 năm, vào ngày 16 tháng 11 năm 1992, tại làng Hoxne thuộc hạt Suffolk, vương quốc Anh, một người nông dân đã gặp một việc khiến cuộc sống của mình thay đổi rất lớn. Khi đó, người nông dân Peter Whatling phát hiện cái búa của mình bị rơi đâu đó trên cánh đồng trong trang trại.
Tuy nhiên, trang trại quá lớn, thật khó để tìm được cái búa, vì thế Peter đã nhờ bạn mình là Eric Lawes tìm giúp bằng chiếc máy dò kim loại của ông.
Đi được một vòng, thiết bị bắt đầu kêu inh ỏi, Eric tìm xung quanh không thấy cái búa đâu thì nhận ra tín hiệu máy báo là tới từ lòng đất. Lòng hiếu kỳ dâng lên, ông quyết định đào thử xem sao. Đào được một lúc, ông nhanh chóng nhận ra mình đã khai quật được một kho báu.
Sau khi đào được một vài đồng tiền vàng, dây chuyền vàng, thìa bạc, Eric quyết định liên hệ với hội khảo cổ địa phương và sở cảnh sát. Hội đồng khảo cổ học quận Suffolk đã tiến hành xác định khu vực tìm thấy và tổ chức một cuộc khai quật quy mô lớn.
Các chuyên gia đã tìm thấy gần 15.000 đồng xu La Mã, 200 đồ vật bằng vàng và rất nhiều thìa bạc. Nhà khảo cổ học Judith Plouviez cho rằng "Đây là một phát hiện thú vị và đáng kinh ngạc". Một nhà khảo cổ học khác, Rachel Wilkinson lại cho rằng "Đây là kho báu lớn nhất được tìm thấy ở Anh ở thời điểm đó".
Dựa vào các chữ viết trên đồng tiền, các chuyên gia đã xác định được kho báu này có niên đại vào thời kỳ sau khi Anh tách khỏi Đế chế La Mã, tức là nó được chôn vào năm 408 hoặc 409 sau Công Nguyên.
Sở dĩ họ nhận định như vậy là bởi các đồng xu được tìm thấy đều đã bị cắt ở góc. Và những mảnh bị cắt rời này được sử dụng để tạo ra những đồng tiền tương tự như những đồng tiền La Mã của thời đại đó.
Các nhà khảo cổ cũng tin rằng kho báu này thuộc về một gia đình Romano – Anh. Trong thời điểm khi xã hội có nhiều biến động, những người La Mã đang định cư ở Anh này đã quyết định chôn tài sản quý giá nhất của mình xuống đất. Tất cả số cổ vật thu được đều được đóng gói trong những chiếc hộp bằng gỗ lót da một cách cẩn thận.
Ủy ban xét duyệt kho báu đã định giá giá trị của nó là 1,75 triệu bảng Anh (hiện nay tương đương với 2,66 triệu bảng Anh tức là khoảng hơn 80 tỷ VND). Số tiền được trả cho Eric Lawes với tư cách là người tìm ra kho báu. Eric đã hào phóng chia sẻ một phần tiền thưởng của mình với Peter Whatling.
Kho báu đã được Bảo tàng Anh đưa về trưng bày và đặt tên cho nó là Hoxne Hoard. Một điều thú vị nữa là chiếc búa của Peter cũng được tìm thấy trong quá trình khai quật, hiện nó cũng được trưng bày cạnh những món cổ vật trong kho báu.
Theo Nguyệt Phạm/ Zing