Điều ít biết về lịch sử xe tăng thế giới (1)

* Bài viết có tham khảo các cuốn sách Bách khoa tri thức toàn dân và Tri thức quân sự.

Xe tăng là một trong những phát minh lớn của loài người về lĩnh vực quân sự ở đầu thế kỷ 20. Từ khi chiếc xe tăng đầu tiên được ứng dụng vào thực tiễn chiến đấu trên chiến trường và cho đến hôm nay, mặc dù khoa học công nghệ đang tiếp tục phát triển mạnh mẽ, tìm ra nhiều loại vũ khí mới, tối tân hiện đại hơn, song một điều không thể phủ nhận là vai trò không thể thay thế trong bất cứ hình thức tác chiến nào của xe tăng.

Với khả năng cơ động cao, sức đột phá mạnh và ưu thế tự bảo vệ tốt, xe tăng là chỗ dựa tin cậy cho bất cứ người chỉ huy nào trong cả tác chiến tấn công và phòng ngự, giúp tạo ra đột biến, để người chỉ huy giành được thế chủ động trong trận đánh. Ngày nay, trong điều kiện tác chiến chiến tranh công nghệ cao, xe tăng đã được nâng cấp với nhiều ưu điểm mới và các tính năng vượt trội.

Dưới đây là những điều ít biết về lịch sử xe tăng thế giới:

Đó là xe tăng “Việt dã” do nhà phát minh người Nga A.A.Porokhovshchikov thiết kế. Ngày 1/2/1915, nó bắt đầu được chế tạo, đến tháng 5 năm đó được chính thức đưa vào thử nghiệm (xe tăng đầu tiên được thử nghiệm ở nước anh đến tháng 9/1915 mới ra đời).

Đây là loại xe tăng hạng nhẹ có tốc độ khá nhanh, có một bánh xích rất rộng nằm phía dưới gầm xe. Nó có vỏ thép chống đạn và được trong bị súng máy. Ngày 12/7/1915, xe tăng “Việt dã’ sau nhiều lần thử nghiệm, cho dù kết quả thử nghiệm tốt, nhưng Tổng bộ kỹ thuật quân sự lại ngăn cản không cho cuộc thử nghiệm được hoàn thành thuận lợi.

Mô hình xe tăng “Việt dã 2” được nghiên cứu, chế tạo vào năm 1916, phương án cải tiến xe tăng này cuối cùng cũng không được thực hiện do điều kiện của nước Nga Sa Hoàng lúc bấy giờ.

Trong lịch sử phát triển xe tăng, Anh là nước đầu tiên đưa xe tăng vào sử dụng trong tác chiến. Ngày 15/9/1916, trên chiến trường Anh, Đức, gần sông Somme nước Pháp, quân đội Anh lần đầu tiên sử dụng 49 xe tăng tấn công quân đức.

Trên mỗi xe tăng Mark I do Công ty William Foster chế tạo, có trang bị 2 khẩu pháo và 4 khẩu súng máy. Xe nặng 28,4 tấn, sử dụng động cơ 105 mã lực và có tốc độ 6 đến 8km/h.

Với trọng lượng lên tới 192 tấn, xe tăng siêu hạng nặng Panzerkampfwagen VIII Maus được xem là mẫu tăng nặng nhất trong lịch sử quân sự thế giới. Có ít nhất 2 mẫu thử nghiệm được sản xuất và thử nghiệm thời điểm cuối năm 1944. Tuy nhiên, chúng đã không bao giờ được đưa vào chiến đấu.

Trong lịch sử quân sự thế giới, xe tăng nặng nhất từng được sử dụng trong quân đội là kiểu 2C do Pháp sản xuất năm 1923. Loại xe này nặng 82,8 tấn, kíp xe 13 người. Xe có hai động cơ, công suất 500 mã lực, có thể đạt vận tốc 12km/h, trên xe trang bị một khẩu đại pháo 155mm.

Đấy là loại xe tăng “Bọ cạp” (Scorpion Light Tank) của Anh. Nó được chế tạo từ những tấm hợp kim nhôm, có trong lượng 1,9 tấn.

Loại xe tăng lưỡng dụng thủy bộ đầu tiên trên thế giới được đưa vào thử nghiệm tại Pháp và Mỹ sau khi chiến tranh thế giới kết thúc. Tại Liên Xô cũ, đề án đầu tiên về mẫu xe tăng lưỡng dụng thủy bộ đầu tiên trên thế giới nặng 10 tấn, lắp động cơ 90 mã lực được các chuyên gia của nhà máy Enola đứng đầu là kỹ sư Kondratieff thiết kế và vào năm 1920.

Năm 1938, Liên Xô đã trang bị cho quân đội loại xe tăng lưỡng dụng thủy bộ cỡ nhỏ T-37. Khoảng 3 năm sau, nước này tiếp tục sản xuất ra loại xe tăng lưỡng dụng T-38 hoàn thiện hơn. Tiếp đó, mẫu xe tăng lưỡng dụng T-40 được sản xuất hàng loạt vào năm 1940. Trong Chiến tranh thế giới thứ 2, quân đội Mỹ và Nhật từng sử dụng xe tăng lưỡng dụng thủy bộ vào tác chiến ở Thái Bình Dương.

Sau Chiến tranh thế giới thứ 2, Liên Xô (cũ) phát triển thành công xe tăng lội nước PT-76 – đây là mẫu tăng lưỡng dụng đầu tiên trên thế giới chạy dưới nước nhờ thiết bị đẩy kiểu phun nước.

Trong những năm 1950 của thế kỷ 20, để đối phó với xe tăng T-54 của Liên Xô, lục quân Thụy Điển đã bắt tay vào nghiên cứu, chế tạo mẫu xe “S”, một loại xe tăng không có tháp pháo và chính thức đưa vào sản xuất năm 1967. Do không có tháp pháo nên loại xe này chỉ cao 1,9m, trở thành loại xe tăng thấp nhất trên thế giới tính đến thời điểm hiện nay.

Do hạn chế về chiều cao nên loại xe này giảm thiểu được được khả năng bị trúng đạn, từ đó nâng cao khả năng sống sót trong tác chiến.

Với chiều cao 3,257m, xe tăng chiến đấu chủ lực M60A1 của Quân đội Mỹ được xem là mẫu tăng cao nhất thế giới trong lịch sử xe tăng.