SA-4 là định danh của NATO dành cho hệ thống tên lửa đất đối không tầm xa, trần bắn trung - cao 2K11 Krug do nhà thiết kế Lyulev Novator thiết kế từ năm 1957. Bệ phóng tên lửa lần đầu được xuất hiện trong cuộc duyệt binh ở Moscow năm 1964, được triển khai rộng khắp từ 1967 và chính thức hoạt động đầy đủ từ 1969.
Khác với các hệ thống tên lửa phòng không S-75 Dvina (NATO gọi là SA-2), S-125 Pechora (SA-3) thì 2K11 chỉ dùng giới hạn ở Liên Xô và các nước thuộc khối Warszawa. Vì thế, nó không có cơ hội thể hiện mình ở các chiến trường Trung Đông hay Việt Nam. Đó có lẽ là nguyên do chính dẫn đến việc 2K11 hay SA-4 ít được biết đến.
Từ 2K11 Krug thì Liên Xô bắt đầu nhen nhóm phát triển hệ thống phòng không tầm xa cơ động cao thay vì cố định (như SA-2/3). Hệ thống 2K11 được cấu thành với: xe phóng tự hành 2P24; đài điều khiển tên lửa 1S32; đài phát hiện mục tiêu 1S12 và xe nạp đạn 2T6.
Trong đó, xe phóng tự hành được thiết kế dựa trên khung gầm xe bánh xích GM-123 lắp 2 bệ phóng có xoay 360 độ, góc ngẩng 70 độ. Trên bệ được lắp các loại tên lửa dành cho hệ thống gồm: 9M8M1 và 9M8M2.
 |
Đạn tên lửa phòng không 2K11 khai hỏa.
|
Các tên lửa được phóng với sự trợ giúp của 4 động cơ phản lực phụ dùng nhiên liệu rắn gắn ngoài. Khi 4 động cơ phụ đốt hết nhiên liệu, tên lửa kích hoạt động cơ chính, đây là động cơ phản lực thẳng dòng nhiên liệu lỏng. Tên lửa đạt đến tốc độ Mach 4 và có tầm bắn hiệu quả 50 - 55 km, trần bắn 100m tới 27km, lắp đầu nổ phá mảnh nặng 135kg.
Tên lửa được điều khiển qua vô tuyến với pha cuối là dùng radar bán chủ động (SARH). Hệ thống bám mục tiêu quang học cũng có thể được sử dụng trong giai đoạn điều khiển ban đầu trong môi trường bị chế áp điện tử mạnh.
Hoàng Lê