Điều tra việc sử dụng đất đầu tư 4 dự án điện mặt trời ở Ninh Thuận

Kết luận thanh tra nêu rõ, UBND tỉnh Ninh Thuận đã không thực hiện đúng trách nhiệm bảo vệ công trình thủy lợi theo quy định, đồng thời chuyển đổi quy hoạch sử dụng đất thủy lợi sang quy hoạch đất công trình năng lượng, phê duyệt các dự án điện mặt trời chồng lần lên quy hoạch thủy lợi mà không có ý kiến của Bộ NN&PTNT, sử dụng đất trái phép trong phạm vi bảo vệ công trình thủy lợi là vi phạm quy định tại Điều 8 và Điều 42 Luật Thủy lợi.

UBND tỉnh Ninh Thuận điều chỉnh quy hoạch đất thuộc Dự án thủy lợi nhưng không có ý kiến của Bộ NN&PTNT là vi phạm Điều 43 Luật Đất đai; điều chỉnh quy hoạch đất cấp tỉnh chưa thực hiện đúng yêu cầu của Bộ TN&MT tại Thông báo số 70 ngày 14/4/2017 về việc thuyết minh rõ các hạng mục điều chỉnh tăng giảm diện tích trong quy hoạch và cung cấp thông tin về đất không chính xác, vi phạm Luật Đất đai 2013.

Sở NN&PTNT đã có ý kiến về việc không phù hợp trong việc sử dụng đất của các công trình nhà máy điện mặt trời và đề nghị UBND tỉnh Ninh Thuận xem xét không thực hiện đối với khu vực của dự án đã quy hoạch thủy lợi và khu vực tưới. Tuy nhiên, UBND tỉnh Ninh Thuận vẫn thực hiện chuyển đổi quy hoạch sử dụng đất và giao đất, cho thuê đất đối với các dự án điện mặt trời.

Trong việc báo cáo UBND tỉnh Ninh Thuận, Sở KH&ĐT đã báo cáo không đầy đủ các ý kiến của Sở NN&PTNT, trong đó có ý kiến về sự chồng lấn đối với diện tích đất của Dự án điện mặt trời trên đất Dự án Hệ thống thủy lợi Tân Mỹ đã được Bộ NN&PTNT phê duyệt và triển khai thi công.

UBND tỉnh Ninh Thuận phản ánh không đúng về nội dung dự án chồng lấn khi nêu các dự án điện mặt trời có kết hợp trồng cây. Một phần kênh chính đã bị các dự án điện mặt trời chồng lấn với diện tích khu tưới và kênh bị lấn chiếm là 3,85 ha, không có cây trồng, một số vị trí kênh chưa thi công bị đứt gẫy không thể tiến hành thi công tiếp do đã bị chồng lấn, buộc phải nắn tuyến làm tăng chi phí ngân sách nếu không được thu hồi từ các chủ đầu tư dự án điện mặt trời (tại Văn bản số 160/BC-BQL của Ban 7 thì kinh phí xây lắp tăng thêm khoảng 10 tỷ đồng, chưa kể phần diện tích kênh bị chồng lần).

Trong quá trình thẩm định về đất đai và đề nghị UBND tỉnh cho thuê đất, Sở TN&MT đã không nêu rõ hiện trạng về nguồn đất có quy hoạch bị chồng lấn. Kết luận thanh tra cũng nêu rõ, trách nhiệm đối với những khuyết điểm, vi phạm nêu trên thuộc về UBND tỉnh Ninh Thuận, các sở, ngành tham mưu có liên quan.

TTCP nêu rõ trong kết luận, tại dự án nhà máy điện mặt trời Bim 2, UBND tỉnh Ninh Thuận phê duyệt chủ trương đầu tư dự án khi chủ đầu tư không đủ vốn chủ sở hữu. Tuy nhiên, thực tế chủ đầu tư đã thực hiện đầu tư dự án hoàn thành.

UBND tỉnh Ninh Thuận đã phê duyệt công suất cao hơn 75 MWp so với đề nghị của chủ đầu tư; phê duyệt điều chỉnh bổ sung địa điểm thực hiện dự án tại xã Phước Minh, huyện Thuận Nam cho phần công suất mở rộng 50 MW là không đúng với địa điểm quy hoạch tại Văn bản số 669/TTg-CN ngày 23/5/2018 của Thủ tướng Chính phủ. UBND tỉnh Ninh Thuận đã báo cáo Thủ tướng Chính phủ về việc điều chỉnh diện tích đất, địa điểm và tiến độ thực hiện dự án tại Văn bản số 529/UBND-KTTH ngày 20/10/2022.

Tại dự án trên, UBND tỉnh Ninh Thuận đã phê duyệt Kế hoạch sử dụng đất huyện Thuận Nam và cho Công ty CP NLTT BIM thuê 165,16 ha đất tại xã Phước Ninh, huyện Thuận Nam trước khi Chính phủ ban hành Nghị quyết số 113/NQ-CP là không đúng khoản 2 Điều 12, khoản 8 Điều 35 Luật Đất đai 2013. Cho thuê 59,976 ha đất tại xã Phước Minh, huyện Thuận Nam là không đúng với địa điểm thực hiện dự án tại Văn bản số 669/TTg-CN ngày 23/5/2018 của Thủ tướng Chính phủ.

Tại dự án nhà máy điện gió Công Hài 1, Công ty EVNIC không đủ vốn chủ sở hữu theo quy định, nhưng Sở Kế hoạch và Đầu tư vẫn trình và được UBND tỉnh cấp Giấy chứng nhận đầu tư. Trước khi cấp Giấy chứng nhận đầu tư, UBND tỉnh Ninh Thuận không lấy lại ý kiến của Bộ Công Thương. Đến thời điểm thanh tra (6/2022), Tổng công ty Phát điện 2 đã đầu tư cho dự án là 63,646 tỷ đồng (02 giai đoạn), đã được UBND tỉnh Ninh Thuận cho thuê tổng diện tích 7,62 ha đất (02 giai đoạn), dự án chậm tiến độ thời gian dài, nhưng UBND tỉnh chưa có giải pháp xử lý.

Dự án nhà máy ĐMT Trung Nam Thuận Bắc 204 MW và Trung Nam Thuận Nam, việc thẩm định năng lực tài chính nhà đầu tư hai dự án nói trên cũng chưa thực hiện đúng quy định.

Kết luận thanh tra cũng nêu rõ, việc cho thuê đất thực hiện dự án nhà máy điện gió Phước Hữu Duyên Hải 1, UBND tỉnh Ninh Thuận cho chủ đầu tư thuê 1,073 ha đất (dự án đã hoàn thành, đưa vào vận hành thương mại ngày 30/10/2021), nhưng đến thời điểm kiểm tra (tháng 6/2022) thì phần lớn diện tích còn lại đang sử dụng (khoảng 9 ha -10,5 ha) chưa được UBND tỉnh cho thuê đất là vi phạm quy định tại Điều 12 Luật Đất đai 2013. Tuy nhiên, ngày 01/7/2022, UBND tỉnh Ninh Thuận đã có Quyết định số 384/QĐ-UBND cho Công ty TNHH Điện gió Phước Hữu – Duyên Hải 1 thuê đất.

Trách nhiệm đối với những khuyết điểm, vi phạm liên quan đến các dự án nêu trên thuộc về UBND tỉnh Ninh Thuận, các cơ quan tham mưu có liên quan và một số chủ đầu tư dự án.

TTCP cũng nêu rõ, tại Dự án Nhà máy điện mặt trời Phước Hữu, UBND tỉnh Ninh Thuận đã cho Công ty Cổ phần Đầu tư Xây dựng Vịnh Nha Trang thuê đất đợt 2 với diện tích 30,18 ha tại xã Phước Hữu, Huyện Ninh Phước để thực hiện Dự án Nhà máy điện mặt trời Phước Hữu theo Quyết định số 333 ngày 30/8/2019. Tuy nhiên, diện tích này không được phê duyệt trong Quy hoạch sử dụng đất đến năm 2020 và kế hoạch sử dụng đất kỳ cuối (2016-2020) của tỉnh Ninh Thuận theo Nghị quyết 113 ngày 30/8/2018 của Chính phủ, là vi phạm khoản 1 và khoản 2 của Điều 45 Luật Đất đai 2013.

Sở Xây dựng tỉnh Ninh Thuận đã ban hành Văn bản số 1031 ngày 13/4/2018 để thỏa thuận quy hoạch tổng mặt bằng trước khi Công ty Cổ phần Đầu tư Xây dựng Vịnh Nha Trang được UBND tỉnh Ninh Thuận cho thuê đất đợt 2. Tuy nhiên, TTCP đánh giá, việc làm này vi phạm khoản 6 của Điều 3 của Nghị định số 53/2017/NĐ-CP ngày 08/5/2017 của Chính phủ.

Công ty Cổ phần Đầu tư Xây dựng Vịnh Nha Trang đã sử dụng đất để khởi công xây dựng và hoàn thành Nhà máy trước khi nhận được sự cho phép thuê đất 30,18 ha đợt 2 từ UBND tỉnh Ninh Thuận. Việc làm này vi phạm Điều 12 của Luật Đất đai 2013. Thêm vào đó, việc thi công mà không có ý kiến của Sở Xây dựng về quy hoạch tổng mặt bằng là vi phạm quy định tại khoản 1 của Điều 107 Luật Xây dựng năm 2014 về điều kiện khởi công.

Trách nhiệm về những vi phạm và khuyết điểm nêu trên được giao cho UBND tỉnh Ninh Thuận, các sở và ngành có liên quan cùng Chủ đầu tư dự án.

Trên cơ sở kết quả thanh tra, Tổng Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo UBND tỉnh Ninh Thuận chủ trì, chỉ đạo kiểm điểm, xử lý trách nhiệm theo quy định của pháp luật đối với tập thể, cá nhân có liên quan đến khuyết điểm, vi phạm nêu tại Kết luận thanh tra, chỉ đạo các cơ quan, đơn vị có liên quan khẩn trương khắc phục khuyết điểm, vi phạm theo quy định của pháp luật, báo cáo Thủ tướng Chính phủ các vấn đề vượt thẩm quyền.