Hiện tỉnh Quảng Ngãi có 836 công trình thủy lợi được đưa vào quản lý, khai thác để cấp nước cho sản xuất nông nghiệp và các ngành kinh tế khác, tổng năng lực thiết kế công trình là 69.207,6ha, năng lực tưới thực tế là 49.117,4ha, đạt gần 71% so với năng lực thiết kế.
Sông Vệ là sông lớn thứ hai của tỉnh Quảng Ngãi với diện tích lưu vực khoảng 1.263km2 tiềm năng khai thác nước mặt phục vụ sản xuất nông nghiệp, sinh hoạt, công nghiệp và nuôi trồng thủy sản rất lớn.
Tuy nhiên, hiện nay trên lưu vực sông Vệ chưa có công trình thủy lợi quy mô lớn có khả năng điều tiết nguồn nước để phòng chống thiên tai cũng như phục vụ phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Hiện chỉ có các công trình thủy lợi nhỏ trên các nhánh suối, nguồn nước không bảo đảm phục vụ cấp nước nông nghiệp, sinh hoạt...
 |
| Thượng nguồn sông Vệ hiện chưa có công trình thủy lợi quy mô lớn có khả năng điều tiết nguồn nước - Ảnh: Tuệ Minh. |
Nhu cầu sử dụng nước của tỉnh Quảng Ngãi hiện nay cũng như thời gian tới là rất lớn. Vào các tháng mùa khô, khoảng 11.300ha vùng hạ du sông Vệ và phía nam tỉnh thường xuyên bị hạn hán, thiếu nước, không bảo đảm nước tưới phục vụ sản xuất nông nghiệp, nuôi trồng thủy sản, thiếu nước sinh hoạt cho người dân, các khu công nghiệp, khu đô thị, vùng ven biển của các huyện, thị xã. Vào các tháng mùa mưa, lũ, lụt lớn làm sạt lở bờ sông rất nghiêm trọng, gây ảnh hưởng rất lớn đến đời sống, sản xuất của người dân và các hoạt động phát triển kinh tế - xã hội phía nam của tỉnh.
Vì vậy, UBND tỉnh Quảng Ngãi cho rằng việc đầu tư xây dựng hồ Thượng Sông Vệ sẽ có nhiệm vụ giảm lũ vùng hạ du, cấp nước cho 11.300ha đất sản xuất nông nghiệp, phục vụ sinh hoạt, công nghiệp, nuôi trồng thủy sản, bảo đảm nguồn nước phục vụ ổn định. Dự kiến tổng mức đầu tư dự án là 4.000 tỷ đồng, sử dụng nguồn vốn ngân sách trung ương. Dự án sẽ thực hiện từ 2023 - 2030, tại huyện miền núi Ba Tơ.
Công trình hồ Thượng sông Vệ sẽ được đầu tư xây dựng mới cụm công trình hồ chứa nước với quy mô dung tích khoảng 140 triệu m3 đập dâng hạ lưu hồ chứa nước và hệ thống kênh tưới. Xây dựng mới tuyến chuyển nước từ hồ chứa tiếp nước cho hồ chứa nước Núi Ngang để cấp nước cho lưu vực sông Trà Câu, với chiều dài khoảng 20km, lưu lượng chuyển nước 3,0m3/giây.
Ngoài ra, qua kiểm tra công trình trước mùa mưa lũ cho thấy, về cơ bản các công trình đảm bảo an toàn, nhưng vẫn còn một số hồ bị hư hỏng, xuống cấp và đã được các địa phương, đơn vị xử lý tạm thời những vị trí xung yếu.
Hiện toàn tỉnh còn 22 hồ chứa nước bị hư hỏng, xuống cấp nặng cần thiết phải sửa chữa, nâng cấp để bảo đảm an toàn đập, hồ chứa nước.
Trong tổng số 836 công trình có 196 công trình được xây dựng từ năm 1989 trở về trước. Những năm qua, tỉnh Quảng Ngãi nhận được hỗ trợ bằng nhiều nguồn vốn của bộ, ngành Trung ương, địa phương. Qua đó, tỉnh đã đầu tư sửa chữa, nâng cấp khoảng 69 hồ chứa nước; đang triển khai sửa chữa, nâng cấp 3 hồ chứa nước.
 |
| Hiện toàn tỉnh Quảng Ngãi có 22 hồ chứa nước hư hỏng, xuống cấp không đảm bảo an toàn trong mùa mưa lũ. Ảnh - Tuệ Minh |
Những công trình này được xây dựng trước năm 1989 theo phương châm “Nhà nước và nhân dân cùng làm" hoặc "Nhân dân làm Nhà nước hỗ trợ”. Suốt 35 năm qua, các công trình này đã phát huy vai trò, góp phần điều tiết, phát triển ngành nông nghiệp của địa phương. Tuy nhiên, do được đầu tư không đồng bộ, chưa kiên cố hoặc thi công bằng thủ công nên công trình không đảm bảo chất lượng. Tình hình mưa, lũ diễn biến ngày càng phức tạp với tần suất và cường độ mưa, lũ ngày càng cao, làm cho nhiều công trình nhanh xuống cấp, nhất là các hồ chứa nước quy mô vừa và nhỏ.
Sở NN-PTNT tỉnh Quảng Ngãi đề nghị UBND tỉnh bố trí kinh phí đầu tư 22 hồ chứa nước hư hỏng, xuống cấp cần được đầu tư sửa chữa, nâng cấp với tổng kinh phí 338 tỷ đồng, bố trí kinh phí thực hiện nhiệm vụ phân cấp đê trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi.
>>> Mời độc giả xem thêm video "Hồ chứa nước ở Quảng Bình xuất hiện cá chết bất thường":
Tuệ Minh