Nhiều món ăn dành cho người nghèo trước đây giờ lên đời thành đặc sản khoái khẩu của người thành phố, trong số đó có con ốc lác.
Ốc lác còn gọi là ốc mít, tên khoa học là Pila conica. Đây là ốc nước ngọt, sống ở ao hồ, kênh rạch, các khúc sông. Tại Việt Nam, ốc lác có ở cả 3 miền.
Ốc lác sống ở ao hồ, kênh rạch, vốn là món ăn dành cho người nghèo ở các miền quê
Anh Nam (ở TP Tam Kỳ, Quảng Nam) chia sẻ, ốc lác có quanh năm nhưng nhiều nhất là vào những tháng hè. Trước đây, loài này được gọi là ốc "nhà nghèo" vì có nhiều vô kể nhưng lại không có giá trị về kinh tế. Ngày đó, người dân lội bùn, chui bờ rúc bụi để bắt ốc lác về làm thành các món ăn dân dã.
"Ngày trước ở quê mình có nhiều loại ốc, nhưng vẫn thích nhất là ốc lác vì loài ốc này con to, giòn và ngọt. Sau khi bắt về, để làm sạch nhớt và bùn đất trong ốc lác phải ngâm trong nước vo gạo khoảng 2 tiếng đồng hồ cho nhả hết bùn đất. Sau đó ngâm với ớt bột để khử mùi tanh.
Thịt ốc lác thơm ngon, giòn ngọt, mang lại giá trị kinh tế cao
Khi luộc ốc cho thêm nhánh sả hay lá chanh vào, nồi ốc sẽ dậy mùi thơm vô cùng hấp dẫn. Ruột ốc béo, giòn, chấm cùng nước mắm gừng", anh Nam kể.
Theo anh Nam, giờ đây ốc lác được rất nhiều người tìm mua nhưng số lượng ốc trong tự nhiên không có nhiều. Muốn bắt được ốc lác, bà con phải dầm mình hàng giờ liền trong bùn đất, chui bờ rúc bụi, chịu cảnh tay chân thường xuyên tứa máu… ở ven sông Bàn Thạch. Nếu đến mùa, mỗi người cũng chỉ bắt được khoảng 7-8kg ốc lác.
Ốc lác được các nhà hàng đặt từ trước, hoặc thương lái thu mua để bán đi khắp các tỉnh thành. Từ món ăn dân dã, giờ đây ruột ốc lác được nâng cấp, làm thành nhiều món đặc sản nổi tiếng như ốc lác om chuối đậu, lẩu ốc, chả ốc...
Trên thị trường, ốc lác được bán ở siêu thị hay trên chợ mạng với giá khá đắt đỏ. Ngoài ra, đây chủ yếu là ốc nuôi chứ ốc trong tự nhiên rất hiếm, phải đặt trước mới mua được. 1kg ruột ốc đã làm sạch có giá từ 150.000 đồng/kg. Theo kinh nghiệm dân gian, khi ăn ốc nên chọn vào thời điểm những ngày đầu trăng hoặc cuối trăng, lúc này con ốc béo, đầy thịt không có con ốc con.
Hiện nay ốc lác thành món ăn khoái khẩu của người thành phố
Bạn Hoàng (ở Hà Tĩnh) nhớ lại: "Ngày xưa ốc có nhiều loại, nhưng mình vẫn thích nhất là con ốc lác vì thịt thơm, ngọt, giòn. Bây giờ mua ốc lác ở thành phố không khó, nhưng muốn mua ốc quê, ốc sống tự nhiên thì không hề dễ. Ở quê bây giờ đồng ruộng, ao hồ không còn nhiều. Thỉnh thoảng ra chợ quê mình mới mua được một mẻ về làm ốc om chuối đậu. Thịt ốc thơm và ngọt hơi ốc nuôi dù kích thước bé hơn".
Vì mang lại giá trị kinh tế nên hiện nay nhiều người mở rộng mô hình nuôi ốc lác. Loài ốc này dễ nuôi, không cần chăm sóc quá nhiều, cũng không tốn tiền thức ăn nhưng vẫn đem lại nguồn thu nhập đáng kể.
H.A