Rau xuyến chi không còn xa lạ với nhiều người, đây vốn là một loại cỏ dại mọc nhiều ở vùng nông thôn, thậm chí còn bị phát bỏ không thương tiếc. Tuy nhiên, ở một số nơi, nhất là thành thị loại rau này được nhiều người săn lùng vì có hương vị đặc biệt. Theo khảo sát tại một số chợ truyền thống, cũng như trên các sàn thương mại điện tử, rau xuyến chi có giá 50.000 đồng/kg. So với các loại rau khác, mức giá này khá đắt đỏ nhưng số lượng rau cũng không có nhiều.
Theo đó, loại rau này thường được chế biến bằng cách xào thịt, nấu canh hoặc xào tỏi là phổ biến nhất. Ngoài vị ngọt hậu, rau xuyến chi còn có vị hơi ngăm đắng, nên tạo nên hương vị khá khác lạ, hút người ăn. Theo các chuyên gia, xuyến chi không chỉ là loại rau phục vụ đời sống ẩm thực, mà đây còn là vị thuốc trong y học cổ truyền.
Loại rau mọc đầy ở nông thôn, giờ được lên sàn thương mại điện tử với giá 50.000 đồng/kg.
TS.BS Phạm Việt Hoàng, nguyên Phó giám đốc Bệnh viện Tuệ Tĩnh, Hà Nội cho biết cây xuyến chi rất quen thuộc, thậm chí còn được tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hợp Quốc (FAO) thúc đẩy trồng ở châu Phi vì dễ canh tác và có thể sử dụng làm rau ăn.
Về giá trị y học, xuyến chi được coi là bài thuốc giúp thanh nhiệt, giải độc cho cơ thể, trị côn trùng cắn, trị viêm sưng họng, tiêu chảy. Toàn bộ cây xuyến chi đều có thể dùng từ rễ, thân, hoa. Bác sĩ Hoàng cho biết, đã có nghiên cứu trên chuột về công dụng chữa đái tháo đường type 1 và 2 của rau xuyến chi.
Cơ chế làm hạ đường huyết của xuyến chi là kích tích tăng tiết insulin và chống teo tế bào tuyến tụy. Tuy nhiên, những nghiên cứu này mới được thực nghiệm trên chuột, chưa được nghiên cứu trên người, nên khi dùng cây xuyến chi làm thuốc cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước.
Lương y đa khoa Bùi Đắc Sáng (Hội Đông y Hà Nội) cho biết, cây xuyến chi có vị đắng, nhạt, hơi cay và tính mát có thể trị bệnh đau nhức do phong thấp hoặc kết hợp với các loại thuốc khác để chữa một số chứng bệnh như viêm họng do lạnh, cam tích ở trẻ nhỏ, dị ứng thời tiết, đau răng, đau lưng do gắng sức...
Ngoài ra, các nghiên cứu của y học hiện đại cũng chứng minh, cây xuyến chi có thành phần hóa học bao gồm nhiều chất như porphyrin, polyynes, terpenoid, flavonoid,... Đặc biệt, thành phần flavonoid có khả năng chống viêm, ngừa ung thư, chống oxy hóa.
Loại cỏ mọc đầy bờ bụi không chỉ là rau mà còn là vị thuốc tốt cho cơ thể. Ảnh minh họa.
Dưới đây là một số tác dụng của rau xuyến chi:
- Chống oxy hóa: Chiết xuất từ cây xuyến chi giàu chất chống oxy hóa giúp phòng ngừa bệnh tim mạch, ung thư đường tiêu hóa. Cũng chính thành phần chống oxy hóa của loài cây này được dùng trong các sản phẩm chăm sóc da, phòng ngừa các bệnh lý ngoài da.
- Chống viêm: Thành phần flavonoid, nhất là quercetin trong cây xuyến chi có thể chống lại tổn thương do gốc tự do. Đây là chất có thể chống lại yếu tố gây viêm, thường có mặt trong các dược phẩm điều trị bệnh xương khớp. Không những thế, dược phẩm có thành phần làm từ cây xuyến chi cũng có hiệu quả trong điều trị vết thương khó lành do bệnh tiểu đường, vết lở loét ngoài da. Thành phần kháng viêm trong dược liệu tự nhiên này giúp quá trình làm lành vết thương trở nên nhanh hơn.
- Chống nấm, kháng khuẩn: Chiết xuất tinh dầu từ cây xuyến chi có thể chống nấm, ức chế vi khuẩn tăng sinh. Vì thế, có thể dùng dược liệu này để sát khuẩn vết thương, giảm thiểu nguy cơ nhiễm trùng, giảm hình thành sẹo.
- Tốt cho tim mạch: Thừa cân, vận động ít, béo phì, hút thuốc lá, tuổi cao,... dễ đối mặt với các vấn đề về tim mạch và tăng nguy cơ bị nhồi máu cơ tim, suy tim, suy thận, đột quỵ. Thành phần của cây xuyến chi giàu chất chống oxy hóa, chất xơ nên có thể phòng ngừa nguy cơ này.
LÊ PHƯƠNG.