Óc chó là loại hạt quen thuộc. Chúng còn có tên gọi khác là hồ đào, hạnh đào, được trồng phổ biến ở Trung Đông, Mỹ và một số nước châu Âu. Ở Việt Nam, quả này từng mọc hoang dại ở núi rừng Tây Bắc nên còn được gọi là óc chó rừng. Vì chúng mang lại giá trị kinh tế nên người dân Tây Bắc mang về trồng để bán ra thị trường.
Trên thị trường, hạt óc chó được bán ở khắp nơi, từ các cửa hàng bán đặc sản vùng miền đến chợ mạng, với giá khoảng 200.000 đồng/kg.
Hạt óc chó được ưa chuộng vì bổ dưỡng, tốt cho sức khoẻ
Chị Ngà (người bán đặc sản Tây Bắc) trên chợ mạng cho biết: "Óc chó rừng có nhiều ở Lai Châu, Sa Pa. So với óc chó nhập khẩu thì óc chó rừng có kích thước bé hơn, vỏ dày hơn và bên trong hạt cũng bé hơn. Tôi bán cả loại tươi và loại khô nhưng loại tươi ít người mua, chủ yếu người ta mua óc chó khô để bảo quản được lâu và cũng dễ chế biến hơn".
Chị Nga cho biết nhiều chị em đặt hạt óc chó tươi đã tách hạt hoặc loại nguyên vỏ, về nhà tự đập vỏ rồi nghiền nấu cháo, làm sữa hạt, mùi thơm và ngậy hơn so với óc chó khô. Với loại tươi không để được lâu được, phải bóc vỏ trong 3-4 ngày, nếu để lâu vỏ héo sẽ khó tách.
Tại Sa Pa, óc chó tươi có giá khoảng 40.000 đồng/kg nhưng khi chuyển đi các tỉnh thành giá đội lên, khoảng 100.000 đồng/kg.
So với hạt óc chó khô, óc chó tươi bùi và ngậy hơn
Cũng bán óc chó tươi trên chợ mạng, chị Hạnh (ở Thanh Xuân, Hà Nội) cho biết quả óc chó tươi chỉ có từ tháng 7 đến tháng 10 dương lịch, còn nữa là chị bán óc chó khô. "Tôi nhờ người quen ở Sa Pa thu gom óc chó tươi rồi gửi về thành phố để bán. Quả tươi phải bảo quản cẩn thận bởi nếu để phần quả bị giập, xấu mã thì sẽ bán không được giá. Những quả tròn đều, trơn bóng sẽ rất dễ bán. Nhiều người chưa từng biết tới óc chó tươi nhưng khi mua về ăn thử đều quay lại đặt hàng vì quả tươi bùi và có mùi thơm hơn", chị Hạnh nói.
Ngoài óc chó tươi, chị Hạnh còn bán óc chó khô và các sản phẩm từ óc chó như hạt óc chó rang muối, hạt óc chó tẩm gia vị,... Loại này tiện lợi, khách mua về để làm đồ ăn vặt, vừa ngon vừa bổ sung thêm dinh dưỡng.
Một quả óc chó chia làm 3 phần, khi còn tươi, quả óc chó sẽ có màu xanh đậm, vỏ nhẵn, căng mịn. Lớp vỏ này không quá dày, bao lấy phần quả khô bên trong có vỏ nhăn nheo như bộ não, bên trong lớp quả khô tiếp tục là phần hạt chúng ta hay ăn.
Trong một lần tới Sa Pa, Ngọc Hoa đi chợ vùng cao và biết tới quả óc chó tươi nên mua về để ăn thử. "Tôi thấy óc chó tươi ngậy hơn, bùi hơn và có mùi thơm nữa nên mỗi năm đến mùa tôi đều đặt mua trên chợ mạng vài cân, tự bóc vỏ rồi bảo quản ngăn đá ăn dần", Ngọc Hoa nói.
Nếu trước đây quả óc chó rừng ít ai ngó ngàng, thì chục năm gần đây chúng mang lại thu nhập cho người dân vùng cao. Nhiều hộ dân mở rộng mô hình trồng thứ quả đặc sản này, kiếm hàng chục triệu mỗi năm.
H.A