Vùng núi Tây Bắc không chỉ mê hoặc lòng người với khung cảnh thiên nhiên hùng vĩ đẹp như tranh mà ẩm thực nơi đây cũng vô cùng phong phú đa dạng. Ngoài những món ăn đặc trưng quen thuộc nhiều người biết đến như: trâu gác bếp, lạp xưởng, thắng cố…. thì không thể không nhắc đến món ăn độc lạ làm từ phân động vật gọi là Nậm pịa.
Nậm pịa Tây Bắc nghĩa là gì ?
Món ăn nghe tên có vẻ lạ nhưng lại sở hữu hương vị độc đáo và tượng trưng cho ẩm thực đặc sắc của vùng cao Tây Bắc được gọi là nậm pịa. Đối với người Thái, đây là món ăn khá quen thuộc và thường được sử dụng trong các dịp lễ tết hoặc khi tiếp đón bạn bè.
Tên gọi nậm pịa xuất phát từ ngôn ngữ của người dân tộc nơi đây, "nậm" có nghĩa là canh còn "pịa" là phần dịch (phân non) có vị trí nằm giữa đoạn dạ dày và ruột già. Dù nghe có vẻ đơn giản nhưng để chế biến món ăn này, đầu bếp phải rất khéo léo và chuẩn bị rất nhiều loại gia vị.
Người Thái chỉ lấy ruột non từ những con vật ăn cỏ như trâu, bò, dê và cách lấy “pịa” cũng phải rất tỉ mỉ, công phu. Phần pịa được lấy ra ngay khi bộ lòng của con vật được mang ra khỏi bụng. Theo đó, người dân sẽ để vào nơi sạch sẽ để bảo quản cẩn thận tránh ruồi nhặng. Phần ruột non được người Thái dùng lạt thắt chặt 2 đầu để ngăn cách với ruột già và dạ dày để giữ cho chất nhũ tương trong ruột non không bị pha tạp.
Theo quan niệm dân gian của người Thái, phần chất dịch trong ruột non rất tinh túy, nơi đây tiêu hóa thức ăn được chuyển hóa trước khi hấp thụ qua mạch máu các chất dinh dưỡng để nuôi cơ thể. Chính vì vậy, nậm pịa là một trong những món ăn vô cùng bổ dưỡng của người dân tộc vùng cao.
Nguyên liệu và cách chế biến món nậm pịa
Để thực hiện món ăn thì chuẩn bị nguyên liệu khá cầu kỳ và cách nấu cũng công phu và không kém phần công phu.
Chế biến nậm pịa nguyên liệu gồm có: tiết đông, bạc nhạc, sụn, thịt, đuôi và lục phủ ngũ tạng của động vật ăn cỏ (như: tiết, lòng, gan, phèo, phổi). Thông thường, nguyên liệu từ bò và dê hay được người Thái sử dụng. Đặc biệt, thứ nguyên liệu rùng rợn khiến ai cũng phải “mắt nhắm, bịt mũi” ăn thử là Pịa, thành phần không thể thiếu trong món ăn đặc sản vùng Tây Bắc.
Các bước chế biến món nậm pịa Tây Bắc.
- Người thái sẽ lấy phần dịch non ra bát ở đoạn ruột non.
- Tiếp đó, nước dùng để nấu nậm pịa là xương động vật được ninh kỹ trong nhiều giờ. Đến khi đạt độ ngọt béo ngậy thì mới cho tất cả các nguyên liệu thịt, sụn, lục phủ ngũ tạng và nồi ninh nhừ đến khi hỗn hợp sền sệt.
- Phần ruột non được cắt khúc ngắn sau đó trộn cùng các lá rau thơm, bột mắc khén, rau mùi tàu, tỏi ớt… băm nhỏ rồi đun sôi. Bên cạnh đó, người Thái còn cho thêm mật và lá đắng để tạo nên hương vị đặc biệt cho món ăn Tây Bắc. Sau đó cho tất cả đun sôi sẽ nhận được món ăn sền sệt sóng sánh.
Ăn nậm pịa Tây Bắc có tốt cho sức khỏe?
Theo quan niệm của người dân tộc Thái, chất dịch trong ruột non là phần tinh túy nhất của thức ăn, ngon nhất khi thức ăn được chuyển hóa và chuẩn bị ngấm qua mạch máu những dưỡng chất để nuôi dưỡng cơ thể. Chính vì vậy, người Thái coi đây là món ăn bổ dưỡng.
Bên cạnh đó, nậm pịa không chỉ có tác dụng giải rượu hiệu quả mà còn thường được sử dụng trong các dịp đám cưới, hội họp của người Thái. Mặc dù, hương vị ban đầu có vẻ kinh dị, nhưng thực chất đó là một món đặc sản đầy công phu và có giá trị dinh dưỡng cao.
Món ăn thách thức người ăn
Lần đầu khi thưởng thức nậm pịa chắc chắn nhiều người sẽ ghê sợ khó chịu không dám thử bởi món ăn này có mùi nồng vì làm từ nội tạng động vật. Tuy nhiên, nếu ăn kỹ bạn sẽ thấy món ăn này có hương vị rất đặc trưng và cuốn hút. Khi thưởng thức bạn sẽ cảm nhận vị đắng, thơm đặc trưng của các loại rau rừng kèm theo vị béo ngậy của nội tạng kết hợp ngọt bùi của xương hòa quyện cùng vị cay nồng hạt mắc khén khiến bạn nhớ mãi.
Người dân tộc Thái thường sử dụng nậm pịa là món canh hay nước chấm. Trong mâm cỗ bạn có thể chấm thịt bò, dê cùng nậm pịa hoặc bạn có thể ăn món này với cơm kết hợp với các loại rau thơm. Dù ăn theo cách nào thì nậm pịa cũng mang đến cho người thưởng thức hương vị đặc biệt, kích thích vị giác mang lại cảm giác khó quên.
Nếu bạn đang có ý định du lịch Tây bắc thì hãy thử thưởng thức món nậm pịa này một lần để cảm nhận hương vị cũng như nét đặc trưng trong văn hóa ẩm thực của con người vùng đất nơi đây.
PHƯỢNG BÙI