Từ loại gia vị quý như vàng đến "sát thủ" của sức khỏe
Muối là gia vị được người Việt sử dụng từ lâu và rất thường xuyên, thậm chí có thời điểm muối còn được ví như “vàng trắng”, chỉ những nhà giàu mới có để sử dụng. Hiện nay, muối lại là loại gia vị rẻ tiền và có thể mua được ở bất kể đâu, tuy nhiên việc lạm dụng muối và các sản phẩm làm từ muối sẽ để lại nhiều hệ lụy nguy hiểm cho sức khỏe.
Theo nghiên cứu của Viện Dinh dưỡng Quốc gia, hiện nay người Việt đang ăn quá nhiều muối, gần gấp đôi so với khuyến cáo của WHO với khoảng 9,5g/ngày, so với khuyến nghị là 5g/ngày. Biết rằng, muối có vai trò đối với sức khỏe như duy trì cân bằng điện giải, hỗ trợ hấp thu dinh dưỡng, đảm bảo chức năng của các tế bào… Tuy nhiên, khi ăn nhiều muối nó sẽ là nguyên nhân gây các bệnh tim mạch, huyết áp, thận…
Do vậy, việc giảm lượng muối ăn sẽ làm giảm nguy cơ tăng huyết áp, giảm nguy cơ mắc bệnh và tử vong do bệnh tim mạch và đột quỵ, tránh làm bệnh nặng thêm ở người bệnh suy tim, suy thận… Đặc biệt trong đó, bệnh tim mạch là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở Việt Nam, chiếm 33% số ca tử vong.
Muối là nguyên nhân hàng đầu gây bệnh tim mạch và huyết áp. Ảnh minh họa.
PGS.TS.BS Lâm Vĩnh Niên, Trưởng khoa Dinh dưỡng Tiết chế, Bệnh viện Đại học Y dược TP HCM cho rằng, thực tế trong đời sống ẩm thực, người Việt không dùng nhiều muối hạt trắng như ngày xưa, mà dùng các loại gia vị được chế biến từ muối như bột canh, hạt nêm, gia vị chấm, nước mắm…Ngoài ra, các loại thực phẩm chế biến sẵn như xúc xích, dăm bông, thịt nguội cũng chứa rất nhiều muối.
Những lầm tưởng tai hại khiến người Việt ăn mặn ngày càng nhiều
Mặc dù đã có nhiều khuyến nghị và cảnh báo về việc sử dụng muối, nhưng người Việt vẫn có những lầm tưởng nguy hiểm khi sử dụng loại gia vị này. Cụ thể một số lầm tưởng thường gặp được PGS Lâm Vĩnh Niên đưa ra như sau:
- Chỉ người cao tuổi mới cần giảm lượng muối: Điều này là không đúng. Ăn nhiều muối dẫn đến tăng huyết áp ở bất kì lứa tuổi nào. Ăn mặn cũng là yếu tố nguy cơ khiến các bệnh mãn tính không lây tại Việt Nam đang ngày càng trẻ hóa.
- Đồ ăn có vị mặn mới là nhiều muối: Đây cũng là sai lầm thường gặp ở nhiều người. Nguyên nhân là do khi muối được phối trộn cùng các gia vị chua, ngọt sẽ giảm độ mặn đi nhiều, nhưng tổng lượng muối nạp vào cơ thể không hề thay đổi.
Một số món ăn có vị chua, ngọt hoặc hoa quả chấm muối khiến vị mặn bị giảm nhưng lượng muối nạp vào cơ thể quá nhiều. Ảnh minh họa.
- Mùa nóng ăn muối nhiều vì mất nhiều mồ hôi: Đây là điều không cần thiết vì lượng muối mất qua mồ hôi rất ít và chỉ cần uống thêm nhiều nước là đủ.
- Ăn mặn sẽ ngon hơn: Chính việc nuông chiều vị giác như vậy sẽ tạo thành thói quen ăn mặn, từ đó bắt đầu “nghiện” và khi ăn nhạt sẽ không quen, không cảm thấy ngon miệng.
- Một số người cho rằng “giảm muối có thể gây hại sức khoẻ”: Thực chất, muối rất cần cho sức khỏe và phải ăn đủ. Tuy nhiên, mọi người không nên sợ thiếu muối, vì muối có ở khắp các loại thực phẩm nên rất khó để loại trừ muối hoàn toàn khỏi chế độ ăn.
Giảm muối không khó nhưng cần phải kiên trì và thay đổi thói quen
PGS.TS.BS Nguyễn Trọng Hưng, Trưởng khoa Khám và tư vấn dinh dưỡng Người lớn (Viện Dinh dưỡng Quốc gia) cho rằng, với tình trạng ăn quá nhiều muối so với khuyến cáo như hiện nay, việc giảm muối trong khẩu phần ăn hàng ngày là vô cùng cần thiết. Bởi giảm muối sẽ giảm được nhiều bệnh lý nguy hiểm, nhưng làm sao để giảm được lượng muối ăn vào là điều không phải đơn giản.
Theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới, lượng muối hằng ngày đối với người lớn là 5g muối (1 thìa cà phê gạt), trong đó 2g từ thực phẩm tự nhiên, 3g từ gia vị (muối, bột ngọt, bột nêm, nước mắm).
Với những trường hợp có bệnh lý cần tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ điều trị. Trẻ từ 2 – 15 tuổi cần giảm muối ăn dưới 5g, được điều chỉnh thích hợp với nhu cầu năng lượng.
Bác sĩ Hưng đưa ra một số giải pháp giảm muối như sau:
- Giảm lượng muối nêm vào khi chế biến món ăn: Không ướp thực phẩm quá lâu, nên nếm trước thức ăn khi cho muối, luộc rau không nên cho muối để xanh. Đặc biệt, khi ăn hàng đa số các món ăn nấu đã đủ lượng muối, do vậy khi ăn không nên cho thêm gia vị.
Ngoài những món nấu cho quá nhiều muối, trên mâm cơm truyền thống của người Việt có nhiều nước chấm cũng là nguyên nhân hàng đầu khiến khẩu phần ăn của người Việt thừa muối. Ảnh minh họa.
- Chấm nhẹ tay: Tốt nhất không bày nước chấm nhiều ở trên mặt bàn, hoặc nếu có bày thì nên cho thêm các gia vị chua, cay vào để thay đổi vị, pha loãng nước chấm. Ngoài ra, không chấm sâu thức ăn xuống gia vị nhất là nước mắm; Không chấm các thức ăn đã được tẩm ướp, đã mặn; Không chấm trái cây bằng muối, gia vị.
- Giảm thực phẩm nhiều muối: Hạn chế ăn các loại thực phẩm chế biến sẵn nhiều muối như giò chả, mỳ ăn liền, dưa muối, cà muối. Khi mua các thực phẩm chế biến sẵn thì cần đọc nhãn trước khi chọn, nhất là các thực phẩm nhiều muối. Đồng thời tăng cường thực phẩm tươi sống.
- Hạn chế lượng muối, bột canh, nước mắm… cho vào thức ăn khi nấu nướng, mức tối đa là không quá một phần năm (1/5) thìa cà phê muối cho một bữa ăn của một người.
- Nên chọn các sản phẩm có hàm lượng muối thấp khi mua thực phẩm chế biến sẵn.
- Nên cho trẻ em ăn thực phẩm tự nhiên và không thêm muối khi nấu.
- Hạn chế ăn tiệm, nhà hàng.
- Khi ăn thức ăn chế biến sẵn như mì ăn liền chỉ nên nêm nửa gói gia vị (một gói gia vị trong mì thường có 5g muối).
LÊ PHƯƠNG.