Sau đây là những lời khuyên cho chế độ ăn với những người thừa cân béo phì.
Cần đảm bảo chế độ ăn tuân thủ các nguyên tắc sau
Để vẫn đảm bảo lượng protein cần thiết cho cơ thể, hãy lựa chọn các thực phẩm giàu protein ít lipid như: thịt ít mỡ, tôm, cua, cá, giò nạc, sữa đậu nành, pho mai gầy, trứng, đậu đỗ. Chọn thịt cá nạc, nên ăn cá nhiều hơn thịt. Ưu tiên ăn các món luộc, hấp, nướng ít dầu mỡ. Nên uống sữa dành cho người thừa cân béo phì hoặc sữa tách béo không đường, sữa giàu canxi, sữa chua ít hoặc không đường… Mỗi ngày từ 1-2 ly.
Sử dụng những glucid có nhiều chất xơ như: bánh mì đen, ngũ cốc nguyên hạt, khoai củ. Ăn chậm, nhai kỹ, không ăn quá no, không bỏ bữa, không để quá đói (vì sẽ ăn nhiều vào các bữa sau). Buổi tối không ăn sau 20h.
Ăn rau xanh và quả chín 500g/ngày, nên chế biến ở dạng luộc, nấu canh, làm nộm, rau trộn salad. Tăng cường ăn rau, củ, trái cây ít ngọt như củ sắn, táo, dưa hấu, mận, ổi, thanh long... Nên ăn ít tinh bột. Nếu cảm thấy đói, bạn có thể ăn nhóm này bù vào hoặc các loại thực phẩm ít năng lượng nhưng giúp bạn no như cuốn bánh tráng với cá hấp nhiều rau, gỏi cuốn, bò bía…
Cung cấp đủ vitamin và muối khoáng: những khẩu phần ăn dưới 1.200Kcal thường thiếu hụt vitamin và khoáng chất cần thiết như canxi, sắt, vitamin E… Nên uống thêm viên đa vitamin và khoáng chất hàng ngày.
Uống đủ từ 2 - 2,5 lít nước mỗi ngày.
Hạn chế ăn muối, chỉ dưới 6g/ngày, nếu có tăng huyết áp thì chỉ 2-4g/ngày.
Những thực phẩm không nên dùng:
Thực phẩm nhiều chất béo: thịt mỡ, nước dùng thịt, bơ, thịt chân giò…
Thực phẩm nhiều cholesterol: não, tim, gan, thận, lòng lợn…
Những món ăn đưa thêm chất béo: bánh mì bơ, bơ trộn rau, các món xào, rán.
Thức ăn giàu năng lượng như: đường mật, mứt, kẹo, bánh ngọt, socôla, nước ngọt…
Những đồ uống có chất kích thích: rượu, bia, cà phê…
Chế độ ăn đặc biệt cho người béo phì
Sau đây, chúng tôi xin giới thiệu với các bạn một số phương pháp dùng chế độ ăn đặc biệt cho người béo phì:
Chế độ ăn rất thấp năng lượng: Là chế độ ăn dạng lỏng, năng lượng 800Kcal/ngày, vẫn đảm bảo giàu protein có giá trị sinh học cao và bổ sung đủ các vitamin, khoáng chất, điện giải và các axit béo cần thiết. Việc thực hiện chế độ ăn rất thấp năng lượng chỉ nên kéo dài 12-16 tuần và dạng ăn này thay thế hoàn toàn các bữa ăn với thức ăn thông thường. Chế độ này chỉ dùng cho người béo phì có BMI>30 và nhất là những người có các bệnh rối loạn kèm theo như: đái tháo đường týp 2, tăng huyết áp, tăng lipid máu, có cơn ngừng thở khi ngủ.
Phương pháp thay thế bữa ăn bằng uống: khác với chế độ ăn rất thấp năng lượng là chỉ có 1 hoặc 2 bữa ăn được thay thế bằng dạng uống chứ không phải là toàn bộ khẩu phần ăn.
Ngoài việc áp dụng một chế độ ăn đặc biệt cho người thừa cân, bạn cũng nên duy trì việc luyện tập thể thao ít nhất 30phút/ngày với các loại hình như đi bộ, bơi, thể dục nhịp điệu, đạp xe đạp… Với 1kg chất béo của cơ thể cung cấp đủ năng lượng cho đi bộ hoặc đi bộ nhanh 100km. Nếu bạn đi bộ được 2,5km (tức là mất 20 - 30ph đi bộ) 1 ngày và thực hiện đều đặn như vậy trong 5 ngày/tuần thì bạn sẽ giảm được khoảng 6,5kg chất béo trong vòng 1 năm với điều kiện không ăn thừa năng lượng.
Cần đảm bảo ngủ đủ từ 7 - 8 giờ mỗi ngày. Nên ngủ sớm, hạn chế thức khuya. Ngoài ra, bạn cần theo dõi cân nặng hàng tuần và khám sức khỏe định kỳ mỗi 3 - 6 tháng.
PGS.TS. Nguyễn Thị Lâm/ Sức khỏe & Đời sống