Phát triển cây đậu tương theo chuỗi giá trị sản phẩm

Tuy nhiên, làm thế nào để phát triển cây đậu tương đông theo chuỗi giá trị sản phẩm, tăng thêm thu nhập cho bà con nông dân là vấn đề cần sự tham gia đóng góp ý kiến của các nhà khoa học.

Chủ trì hội thảo, GS.VS Trần Đình Long, Chủ tịch Hội Giống cây trồng Việt Nam cho hay, trước đây diện tích trồng đậu tương hằng năm cả nước đã đạt tới 205 ngàn ha. Giai đoạn 2017 - 2021 diện tích trồng đậu tương hằng năm có xu hướng giảm mạnh, đến năm 2021 diện tích đạt 36,8 ngàn ha/năm tập trung chủ yếu ở các tỉnh trung du miền núi phía Bắc, Đồng bằng sông Hồng (chiếm 75 - 80% diện tích đậu tương toàn quốc), Đồng bằng sông Cửu Long và Tây Nguyên.

Cùng với đó, giá đậu tương sản xuất trong nước đang bị cạnh tranh với đậu tương nhập khẩu (đậu tương sản xuất trong nước có giá bán cao 25.000 - 30.000đ/kg, trong khi giá đậu tương nhập khẩu vào Việt Nam chỉ khoảng 13.000 - 15.000đ/kg. Nguyên nhân do giá thành sản xuất đậu tương trong nước khá cao từ 13.000 - 15.000đ/kg (trong khi nếu áp dụng cơ giới hóa, kỹ thuật làm đất tối thiểu, giá thành hạ xuống chỉ còn từ 7000 - 8.000đ/kg).

Diện tích trồng đậu tương hiện nay cũng mới chỉ tập trung nhiều ở vùng Trung du miền núi nơi có tập quán canh tác quảng canh, lạc hậu dẫn đến năng suất thấp. Các công ty giống không quan tâm nhiều đến kinh doanh và phân phối vì việc sản xuất, chế biến và đặc biệt là bảo quản giống cây đậu đỗ (lạc, đậu tương, đậu xanh rất khó khăn (do hạt có chứa hàm lượng dầu cao nên rất dễ mất sức nảy mầm) từ đó mang lại rủi ro cao trong kinh doanh;

Trong khi đó, nông dân Đồng bằng Sông Hồng, nhìn chung có thu nhập tương đối thấp, nếu chỉ trồng lúa đơn thuần. Đất trồng các cây hòa thảo như lúa, ngô, một số cây hoa mầu khác, do sử dụng phân hóa học và thuốc bảo vệ thực vật quá mức dẫn tới đất bị thoái hóa nặng. Vì vậy, việc trồng luân canh các cây họ đậu như lạc, đậu xanh và đậu tương là góp phần phát triển nông nghiệp bền vững và nông nghiệp tuần hoàn.

Theo GS Long, tiềm năng diện tích trồng đậu tương vụ Đông tại Hà Nội và Đồng bằng sông Hồng lên tới hàng trăm ngàn ha trên đất hai vụ lúa xuân và lúa mùa. Riêng Hà Nội diện tích đậu tương Đông có năm đạt trên 30 ngàn ha. Diện tích trồng đậu tương Đông tại Đồng bằng sông Hồng lên tới 300 ngàn ha.

Một trong những giải pháp để phát triển cây đậu tương là sản xuất theo chuỗi giá trị. Nhất thiết phải chế biến sâu thành các sản phẩm như sữa đậu nành, Bột dinh dưỡng, chế phẩm Isoflavone...

Có thể dùng các phụ phẩm như bã đậu phụ làm thức ăn chăn nuôi, thân lá đậu tương dùng làm giá thể nuôi nấm. Cùng với đó, trồng đậu tương nhằm cải tạo đất. Mỗi ha trồng đậu tương để lại cho đất mỗi vụ ít nhất 20 kg N nguyên chất, làm cho đất tới xốp, phục vụ phát triển nông nghiệp bền vững nông nghiệp tuần hoàn.

Đưa ra giải pháp, ThS Nguyễn Xuân Thu, Giám đốc Trung tâm nghiên cứu và phát triển đậu đỗ, Viện Cây lương thực và Cây thực phẩm cũng cho rằng, cần bám sát mục tiêu của Chính phủ và Chiến lược nghiên cứru KHCN và phát triền cúa Bộ NN&PTNT đê phát triền sản phầm phù hop với chủ trương tái co cầu ngành nông nghiệp, trong đó có cây đậu tương

Các địa phương có chính sách hỗ trợ doanh nghiệp thành lập vùng nguyên liệu với các giống mới có năng suất cao, chất lương tốt phù hop vói yêu cầu sản phắm của người tiêu dùng; Ưu tiên sử dụng cây đậu tương phục vụ mục tiêu quan trọng ca nội dung chuyễn đồi cơ cấu cây trồng ở vùng Đồng bằng sông Hồng.

Cùng với đó, cần tuyền chọn và phát triễn các giống đậu tương phù hợp với cơ giới hóa, đạt năng suất 2,5 - 3,0 tấn/ha, chống chịu sâu bệnh tốt, thích hop cho vùng thâm canh; và giống có hàm lượng protein > 40%; lipid từ 18 - 24%, Isoflavon,.. phục vụ cho ché biến.

Chọn tạo và phát triến các giống đậu tương có khả năng chịu úng, chịu rét chống chịu sâu bệnh tốt, có thế đối phó với thời tiết khí hậu bất thuận. Đặc biệt, cần ứng dụng cơ giới hóa trong sản xuất đậu tương đế giảm giá thành và tăng hiệu quà sản phẩm.